Bộ trưởng Ngoại giao Úc, Penny Wong, phát biểu tại Diễn đàn Bộ trưởng Úc-Papua New Guinea. Nguồn: AAP / AAPIMAGE

THÁI BÌNH DƯƠNG - Hiệp ước puk puk sẽ chứng kiến việc Úc đầu tư hàng triệu đô-la vào lực lượng quốc phòng của Papua New Guinea. Một phần then chốt của thỏa thuận là việc thành lập lực lượng đặc nhiệm nhằm tuyển dụng công dân PNG vào Lực lượng Quốc phòng Úc (ADF), song động thái này đã vấp phải chỉ trích từ các cựu quân nhân PNG cho rằng hiệp ước có thể gây hại, bởi PNG không cùng chia sẻ nỗi lo ngại của Úc về Trung Quốc.

Diễn đàn Bộ trưởng Úc – Papua New Guinea (PNG) lần thứ 31 được tổ chức tại Canberra vào thứ Hai, ngày 20 tháng Mười, 2025, tập trung vào việc khai triển hiệp ước quốc phòng song phương mang tính lịch sử được hai nước ký kết hồi đầu tháng.

Hiệp ước “Puk-Puk” – Biểu tượng của quan hệ tin cậy chiến lược.

Diễn đàn lần này đánh dấu cuộc họp cấp cao đầu tiên kể từ khi hai quốc gia chánh thức ký kết hiệp ước quốc phòng lịch sử, được biết đến với tên gọi “Puk-Puk Treaty.”

Được ký kết vào ngày 6 tháng Mười, 2025, thuật ngữ “Puk-Puk” bắt nguồn từ tiếng Tok Pisin, nghĩa là “cá sấu,” và là tên gọi không chánh thức của hiệp ước phòng thủ chung này.

Theo thỏa thuận, mỗi quốc gia phải đáp trả khi quốc gia kia bị tấn công võ trang, đồng thời tăng cường hợp tác trong lĩnh vực quân sự.

Tuy nhiên, không phải ai cũng đồng tình. Cựu Tư lệnh Lực lượng Quốc phòng PNG, Jerry Singirok, cảnh báo rằng hiệp ước có thể mang lại hệ quả dài hạn tốn kém cho PNG, khi hai quốc gia “không cùng chung một kẻ thù.”

Ông nói với ABC: “Mọi người đều biết rằng Úc xem Trung Quốc là mối đe dọa tiềm tàng. Nhưng Trung Quốc không phải là kẻ thù của Papua New Guinea. Đó là lý do có nhiều suy đoán xoay quanh hiệp ước Puk-Puk.”

Quan hệ đối tác bước vào giai đoạn mới

Trái ngược với những lo ngại này, tại Canberra, lãnh đạo hai nước nhấn mạnh mối quan hệ đối tác kéo dài hàng thập niên đang được nâng lên tầm cao mới, dựa trên “niềm tin chiến lược chưa từng có.”

Ngoại trưởng Penny Wong nói, “Thủ tướng Marape ví von đây như hàng rào lớn bảo vệ hai ngôi nhà. Chúng ta đang mang đến mức độ tin cậy sách lược chưa từng có cho mọi khía cạnh của mối quan hệ, từ phát triển, kinh tế, hạ tầng, giáo dục, thể thao NRL, cho đến viễn thông”.

Quyền Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Quốc phòng Úc, Richard Marles, khẳng định trọng tâm hiện nay là “biến liên minh này thành hiện thực” thông qua các cam kết cụ thể.

Cam kết đầu tư và hợp tác quốc phòng quy mô lớn

Ông Marles công bố hàng loạt khoản đầu tư mới:

• 7,7 triệu đô-la Úc để xây dựng doanh trại huấn luyện tại PNG.
• Cung cấp 3.500 khẩu súng trường cho Lực lượng Quốc phòng PNG.
• Đào tạo sáu phi công PNG mỗi năm.

Đáng chú ý, hai nước sẽ thành lập lực lượng đặc nhiệm để tuyển dụng công dân PNG trực tiếp vào Lực lượng Quốc phòng Úc (ADF).
 

Kể từ ngày 1 tháng Một năm 2026, thường trú nhân PNG tại Úc sẽ có thể gia nhập ADF, với kế hoạch dự kiến lên tới 10.000 binh sĩ PNG phục vụ trong hàng ngũ quốc phòng Úc.
 

Phó Thủ tướng PNG John Rosso nhận định đây không chỉ là bước tiến quân sự mà còn là thành tựu kinh tế xã hội lớn cho người dân PNG.
 

Ngoại trưởng Penny Wong công bố gói hỗ trợ giáo dục và kỹ năng trị giá 150 triệu đô-la, cùng gói viện trợ nhân đạo và cứu trợ thiên tai trị giá 25 triệu đô-la, nhằm thể hiện lợi ích dân sự của hiệp ước.
 

Ngoại trưởng PNG Justin Tkatchenko nhấn mạnh: “Diễn đàn Bộ trưởng lần này là về hành động. Không còn nói suông nữa, mà là bắt tay vào việc. Chúng ta đã nói rất nhiều trong nhiều năm qua – giờ là lúc triển khai những điều tích cực cho cả hai dân tộc.”
 

Bộ trưởng Phát triển Quốc tế Úc Pat Conroy nhắc đến đội bóng Rugby League quốc gia PNG “Chiefs” như biểu tượng của sự gắn kết:
 

“Tôi hoan nghênh việc đặt tên đội bóng PNG mới là ‘Chiefs’. Đó là một cái tên tuyệt vời, kết quả của một cuộc thi thú vị do Thủ tướng Marape khởi xướng, và tôi rất mong được thấy họ ra sân vào năm 2028.”

(NĐT - Theo SBS News)