Kati Thanda-Hồ Eyre sắp trở thành hồ lớn nhất của chúng ta. (ABC News: Brendan Esposito)

 

 

NAM ÚC – Hồ nước ở lưu vực khép kín Kati Thanda-Lake Eyre, tiểu bang Nam Úc, thường chỉ là một vùng đất muối cằn cỗi ở vùng đất khô cằn nhất của nước Úc, sắp trở thành một hồ nước lớn nhất ở nước Úc.

 

Việc biến đổi từ một vùng đất hoang thành một lưu vực khép kin rộng lớn nằm trong đất liền, trong những tháng tới, sẽ là kết quả của những dòng lũ lụt lớn chảy về phía nam từ tiểu bang Queensland.

 

Và trong khi một dòng nước nhỏ chảy vào hồ trong hầu hết những năm có mưa, thì lũ lụt năm nay sẽ có một lượng lớn nhất trong ít nhất 15 năm đổ vào.

 

 

Lưu vực thoát nước này có kích thước tương đương với cả một đất nước khác.

 

Hình ảnh vệ tinh cho thấy một vùng nước rộng lớn chảy về phía lưu vực khép kín Kati Thanda-Hồ Eyre. (Nguồn: NASA)

 

 

Tổng diện tích hồ ở Kati Thanda-Lake Eyre là hệ thống lưu vực trong đất liền lớn hàng thứ tư trên thế giới, trải dài về phía bắc qua vùng Mount Isa, về phía nam đến Dãy Flinders Ranges, về phía tây qua thị trấn Alice Springs, và về phía đông qua hết thị trấn Longreach.

 

Tổng diện tích của lưu vực khép kín này bao phủ khoảng 1,2 triệu cây số (km) vuông — chiếm 17 phần trăm diện tích đất liền nước Úc, và gấp khoảng năm lần diện tích Vương quốc Anh, hoặc diện tích tiểu bang Victoria.

 

Lưu vực Kati Thanda-Lake Eyre trải rộng trên một diện tích gồm những phần đất của Vùng Lãnh Thổ Bắc Úc, tiểu bang Queensland và tiểu bang Nam Úc, và nó có diện tích bằng ba nước Pháp, Đức và Ý cộng lại. (ABC News)

 

 

Trải dài trên một khu vực rộng lớn như vậy, lưu vực này chứa hàng chục con lạch và sông, tất cả đều chảy xuống trung tâm lưu vực và điểm thấp nhất ở Úc, hồ Kati Thanda-Lake Eyre, với diện tích 9.700 cây số vuộng (km²), và là hồ nước mặn lớn thứ hai trên thế giới.

 

Vậy nếu diện tích lưu vực này lớn và có nhiều dòng nước như vậy, thì tại sao hồ Kati Thanda-Lake Eyre lại thường khô cạn?

 

 

Một con đường dài quanh co băng qua sa mạc

Lòng hồ Kati Thanda-Lake Eyre nằm sâu tới 17 mét dưới mực nước biển, và do đó, là lòng hồ nội lưu, nghĩa là hồ không có lối thoát ra biển.

 

Mặc dù nước không có đường thoát nước, nhưng hồ này thường cạn nước do nằm cách Adelaide 750 cây số (km) về phía bắc ở vùng khô cằn nhất nước Úc.

 

Khu vực này không chỉ bị thiêu đốt bởi nhiệt độ rất cao trong sáu tháng trong năm, mà còn có lượng mưa hàng năm thấp nhất ở Úc, chỉ 150 mm, khoảng 12 phần trăm tổng lượng mưa tại thành phố Sydney.

 

Điều này dẫn đến tốc độ bốc hơi nước gấp hơn 20 lần lượng mưa, nghĩa là nước chảy vào hồ sẽ bốc hơi ngay sau đó.

 

Các vùng phía trên của lưu vực này thường có nhiều nước hơn, nhận được khoảng 500 mm mỗi năm, tuy nhiên, ngay cả khi nước sông chảy, chỉ có một ít nước thực sự chảy xuống hồ nội lưu Kati Thanda-Lake Eyre.

 

 

Người ta dự kiến ​​Kati Thanda-Hồ Eyre sẽ chứng kiến ​​lượng nước nhiều nhất trong ít nhất sáu năm. (Nguồn: Birdsville Aviation)

 

 

Phần lớn lượng nước này hoặc bị hấp thụ bởi các đồng bằng lớn ngập nước, lấp đầy nhiều hố nước, hoặc bốc hơi trong hành trình dài và quanh co chảy về phía nam có thể mất vài tháng.

 

Ngay cả trong những năm có nhiều mưa nhất, một số con sông cũng không bao giờ thực hiện hết chuyến hành trình, giống như con Sông Finke biến mất vào trong cát của Sa mạc Simpson.

 

Nhưng khi những cơn mưa lớn trong mùa mưa thấm sâu về phía nam và các con sông ở vùng hẻo lánh tràn vào, có đủ nước để chảy về phía nam để hồ này có lại nước, mặc dù hồ này chỉ đầy ắp ba lần kể từ năm 1900, với độ sâu lớn nhất vào năm 1974 - là năm nhiều mưa nhất được ghi nhận ở Úc.

 

 

Khi nào nước sẽ chảy đến Kati Thanda-Lake Eyre?

Trước khi đỉnh lũ  đổ về, một vũng nước nông đã hình thành ở đầu phía nam ở lưu vực Kati Thanda-Lake Eyre nhờ lượng mưa cục bộ hôm tháng Ba.

 

 

So sánh tổng lượng mưa từ tháng Một đến tháng Ba cho thấy lượng mưa năm nay ở tây nam Queensland nhiều hơn năm 2019 và tương đương lượng mưa năm 2010, nhưng thấp hơn lượng mưa năm 1974. (Nguồn: Nha Khí Tượng Úc Đại Lợi - BOM)

 

 

Phần lớn lượng nước vẫn còn cách xa hàng trăm cây số — trận lũ lụt tràn vào tiểu bang Queensland hồi cuối tháng Ba đã dành hai tuần để thoát nước xuống phần đất dốc qua vùng hẻo lánh Channel Country đến ranh giới tiểu bang Nam Úc.

 

Ban đầu, đỉnh lũ di chuyển khỏi sườn phía tây của dãy Great Dividing Range với tốc độ đều đặn, tuy nhiên, tốc độ dòng chảy về phía trước bị chậm lại khi dòng chảy lan rộng khắp các đồng bằng phẳng và rộng lớn của vùng hẻo lánh này, ở một số khu vực, dòng chảy chỉ di chuyển với tốc độ 1 cây số/giờ. Các dòng chảy sẽ cung cấp phần lớn nước là con Sông Diamantina, sau này trở thành Sông Warburton ở tiểu bang Nam Úc, và con sông Cooper Creek.

 

Đỉnh lũ chảy theo con sông Diamantina, nằm gầ vùng quê Birdsville, phía bắc ranh giới tiểu bang Nam Úc.

 

Nước sẽ chảy vào đầm phá Goyder Lagoon trong vài tuần rồi đổ vào Sông Warburton ở phần cuối hướng hồ Kati Thanda-Lake Eyre.

 

Về phía đông là con sông Cooper Creek, nơi thường cung cấp ít nước hơn cho hồ Kati Thanda-Hồ Eyre so với Sông Warburton.

 

Thuyền trưởng Bob Backway, ở Câu lạc bộ du thuyền Lake Eyre Yacht Club, nói “con sông Cooper Creek chảy đến hồ này sau mỗi 15-22 năm và ngoại trừ năm 1974, thường chỉ mang thêm được một ít nước vào hồ vì dòng chảy phải băng qua những đồng bằng đầm lầy rộng lớn trên đường đi".

 

Sông Diamantina, nằm gần thị trấn Birdsville, đã dâng cao trong trận lũ, ngay phía bắc ranh giới tiểu bang Nam Úc. (Nguồn: OBE Organics/Anthony Brook)

 

 

Tuy nhiên, trong trận lũ này vừa qua, mực nước lũ dọc theo sông Cooper thường là cao nhất trong khoảng 50 năm, điều này sẽ dẫn đến sự đóng góp một lượng nước lớn hơn.

 

Ông Backway cho biết, "Con sông Cooper Creek đã chảy ... kể từ đầu mùa hè, vì vậy dòng sông này đã được 'chuẩn bị' trước cho trận lũ gần đây".

 

Dữ liệu đo đạc dọc theo các đoạn của con sông Cooper còn ít, nhưng hình ảnh vệ tinh cho thấy đỉnh lũ đã gần ranh giới tiểu bang, nghĩa là giống như Sông Warburton, dòng chảy của sông Cooper sẽ chảy qua tiểu bang Nam Úc trong suốt tháng Tư.

 

Theo phát ngôn viên của Nha Khí tượng Úc Đại Lợi (BOM), nước lũ sau đó sẽ đến và bắt đầu đổ vào hồ Kati Thanda-Lake Eyre từ tháng Năm, và lưu lượng đỉnh lũ sẽ được ghi nhận lại vào cuối tháng 6.

 

 

 

Mực nước sâu nhất được ghi nhận trong ít nhất 15 năm vừa qua.

 

Ảnh vệ tinh cho thấy những vũng nước nông đã thành hình ở khu vực phía nam của hồ Kati Thanda-Lake Eyre. (Nguồn: NASA)

 

 

Dựa trên mực nước sông hiện tại ở thượng nguồn, người ta dự đoán rằng hồ Kati Thanda-Lake Eyre sẽ có lượng nước nhiều nhất trong ít nhất sáu năm qua.

 

Tuy nhiên, cư dân địa phương tin rằng mực nước sẽ vượt qua lượng nước của năm 2019 và sẽ tương đương với lượng nước của năm 2010.

 

Mực nước sông thượng nguồn cũng ủng hộ dự đoán rằng lượng nước năm nay có thể vượt qua lượng nước năm 2019 – tại Birdsville trên con sông Diamantina, mực nước đã đạt 8,75m vào ngày 9/04, cao hơn mức 8,15m hồi năm 2019.

 

Dọc theo con sông Cooper Creek tại thị trấn Windorah, nước lũ gần bằng mức cao nhất vào tháng Một năm 1974 và cao hơn nhiều so với mực nước của cả hai năm 2019 và 2010.

 

Những trận mưa trước khi có lũ ở tiểu bang Nam  Úc cũng có thể làm tăng mực nước hồ trong năm nay, khi đã làm đầy một số ao hồ và tạo điều kiện cho dòng nước chảy nhanh hơn hơn.

 

Hồ Kati Thanda-Lake Eyre có khả năng đạt đến mực nước cao nhất trong suốt mùa đông, giả sử không có thêm trận mưa lớn nào xảy ra ở thượng nguồn, mặc dù việc dự báo độ sâu tối đa rất phức tạp do nhiều yếu tố khác nhau.

 

Sau đó, hồ này sẽ dần thu hẹp lại trogn suốt mùa xuân, mặc dù các phần sâu hơn sẽ giữ lại một ít nước trong mùa hè.

 

 

(Chuyên viên khí tượng học Tom Saunders, ABC News – L.Huy, Danviet biên tập)