(Ảnh: SBS News)

Thủ tướng Anthony Albanese vừa đưa ra lời mời Lulu Hypermarket – tập đoàn bán lẻ lớn của Trung Đông gia nhập thị trường Úc, với kỳ vọng tạo thêm sức ép cạnh tranh. Tuy nhiên, giới chuyên gia cho rằng chỉ riêng động thái này khó có thể phá vỡ thế độc quyền đã tồn tại nhiều thập kỷ. Để thực sự kéo giá thực phẩm xuống, chính phủ sẽ cần những biện pháp mạnh mẽ và đồng bộ hơn.

Trong bối cảnh giá cả sinh hoạt leo thang, người tiêu dùng Úc ngày càng chịu áp lực từ hóa đơn siêu thị vốn nằm trong sự kiểm soát của hai tập đoàn Coles và Woolworths, Thủ tướng Anthony Albanese đã mời gọi Lulu Hypermarket, một trong những tập đoàn bán lẻ lớn nhất Trung Đông, vào thị trường Úc để tăng tính cạnh tranh với hai "ông lớn" Coles và Woolworths.

Nhưng theo các nhà kinh tế, để giảm được hóa đơn mua sắm, việc mời một tập đoàn siêu thị từ Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất vào Úc thôi thì chưa đủ.

Ông Albanese đã đến thăm Lulu Hypermarket ở Abu Dhabi vào tối thứ Hai, và chính thức mời họ mở rộng hoạt động sang Úc.

Ông Albanese nói, "Chúng ta biết Aldi đã vào thị trường Úc, nhưng Lulu là một nhân tố lớn, có quan hệ với Úc, và tôi muốn thấy sự cạnh tranh đó".

Cần nhiều hơn một lời mời

Chuyên gia kinh tế trưởng Greg Jericho thuộc Viện Australia Institute cho biết: việc có thêm đối thủ cạnh tranh với Coles và Woolworths sẽ là tin vui cho người tiêu dùng, nhưng một chuỗi mới sẽ cần thêm sự hỗ trợ để phá thế độc quyền và thực sự kéo giá xuống.
 

Ông dẫn ví dụ từ Aldi – vốn đã từng giúp hạ giá khi gia nhập thị trường cách đây 20 năm, nhưng sau đó dần "ổn định" trong một thế cân bằng với các chuỗi lớn.

Ông Jericho cho rằng chính phủ có thể dùng thêm các biện pháp để hỗ trợ một đối thủ mới thực sự đủ sức làm giá cả giảm xuống.

Bà Bree Hurst, Phó giám đốc Trung tâm Lao động và Công nghiệp thuộc Đại học Công nghệ Queensland, nói sự mất cân đối hiện nay đã tạo ra một hệ thống thực phẩm tập trung vào sản xuất và cung ứng dư thừa.

Theo bà, sự xuất hiện của các chuỗi mới có thể làm giảm thế độc quyền của Coles và Woolworths, nhưng đó không phải là "giải pháp nhanh chóng hay cây đũa thần".

Bà Hurst nhắc nhở, "Chúng ta cần nhìn tổng thể cả hệ thống thực phẩm".

Một khách trong siêu thị. Ảnh: Yui Mok/PA/AAP Image

Không gian nào cho một siêu thị mới?

Tháng Ba vừa qua, Ủy ban Cạnh tranh và Người tiêu dùng Úc (ACCC) công bố báo cáo sau một năm điều tra, kết luận Coles và Woolworths đã tạo ra "tác động độc quyền nhóm" đối với toàn ngành.
 

Dù hoạt động tại Úc từ năm 2001, sau hơn 20 năm Aldi chỉ chiếm 9% thị phần, so với 38% của Woolworths và 29% của Coles

ACCC cho rằng hai "ông lớn" này không có nhiều động lực cạnh tranh về giá và thừa nhận có "rào cản đáng kể" cho siêu thị mới hoặc nhỏ gia nhập thị trường.

Ông Jericho lưu ý: một đối thủ mới muốn thực sự kéo giá xuống thì phải có được các địa điểm kinh doanh chiến lược.

Ông nói, "Có giới hạn về số nơi có thể mở siêu thị. Ngay cả khi Lulu vào thị trường, vẫn cần các quy định đảm bảo họ có thể giành được chỗ đứng,"

"Đặc biệt là ở các thị trấn nhỏ, đôi khi chỉ có một chuỗi thống lĩnh toàn bộ khu vực”.

Theo ACCC, từ năm 2019 đến nay, Coles và Woolworths đã mua lại khoảng 260 địa điểm, bao gồm đất và trung tâm mua sắm, khiến các chuỗi nhỏ càng khó cạnh tranh.

Chìa khóa hạ giá: chia tách siêu thị?

Thượng nghị sĩ Đảng Xanh Nick McKim đồng ý rằng cần tăng cạnh tranh, nhưng cho rằng cách tiếp cận của ông Albanese là "sai hướng".
 

Thượng nghị sĩ Đảng Xanh, là ông Nick McKim, nói với SBS News rằng, "Thủ tướng cần ngừng bảo vệ các tập đoàn siêu thị và bắt đầu đứng về phía người tiêu dùng,"

“Cách để làm điều đó là trao quyền chia tách cho chính phủ, cho phép tách nhỏ các chuỗi siêu thị. Điều đó sẽ tạo điều kiện cho cạnh tranh và kéo giá thực phẩm xuống”.

Ông McKim nhắc lại rằng nhiều tập đoàn siêu thị nước ngoài đã từng cân nhắc vào Úc, nhưng rồi từ bỏ vì sức mạnh độc quyền của Coles và Woolworths.

Trong khi đó, ông Jericho gợi ý thành lập một Ủy ban Giá cả, trao cho ACCC quyền giám sát mức giá mà siêu thị đưa ra và từ đó tác động đến chi phí.
 

"Hiện tại ACCC chỉ có thể điều tra xem các tập đoàn lớn có cấu kết không, chứ không thể xem cách họ định giá. Nếu có ủy ban giá cả, họ có thể yêu cầu siêu thị 'mở sổ sách' để chứng minh lợi nhuận, chứng minh vì sao định giá như vậy và đảm bảo họ không lợi dụng người tiêu dùng."

Thượng Nghĩ sĩ Đảng Xanh, ông Nick McKim. Nguồn: AAP

Lo ngại về hệ quả

Bà Hurst cảnh báo không nên tạo ra tình huống "chiến tranh giá cả", vì tuy có lợi cho người tiêu dùng nhưng có thể gây thiệt hại cho nông dân và nhà cung ứng.
 

"Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy những cải cách hữu ích có thể bao gồm quy định chặt chẽ hơn về hành vi thương mại không công bằng, minh bạch dữ liệu cho nông dân, và thay đổi các điều khoản hợp đồng để giảm tình trạng sản xuất dư thừa."