Mayatili Marika, là Trưởng Lão người Bản địa Yolngu, chia xẻ kiến thức về y học dân gian với sinh viên y khoa từ Đại học Flinders. Nguồn: Được cung cấp / Flinders NT_Facebook

Giữa rừng cây ở vùng Đông Bắc Arnhem Land, một nhóm các nhà giáo dục văn hóa Người bản địa Yolngu đang truyền lại kiến thức về y học dân gian cho thế hệ bác sĩ người bản địa mới. Chương trình thực tập tại vùng xa xôi này, được hình thành qua sự hợp tác với Đại học Flinders, nhằm khám phá các phương pháp chữa bệnh truyền thống, đồng thời nâng cao nhận thức văn hóa trong thực hành y học hiện đại.

"Tôi sẽ nói Gululu. Nghĩa là chào mừng đến với vùng đất tươi đẹp này của chúng tôi."

Ở vùng Arnhem Land phía đông bắc của Lãnh thổ phía Bắc, bậc trưởng lão Yolngu, bà Mayalil Marika đang chia sẻ kiến thức về y học dân gian của bà với các sinh viên sắp tốt nghiệp đại học.

Đó là một trải nghiệm đầy cảm xúc — học bằng cách xử dụng các giác quan: ngửi, nếm và lắng nghe.

Mayalil Marika: "Đây là thuốc dân gian. Chúng tôi ăn sống hoặc làm nước ép. Dùng để trị cảm cúm. Bất kỳ loại cúm nào. Và, hãy ngửi thử đi. "

Sinh viên: "Nó rất mạnh."

Mayalil Marika: "Nó rất mạnh. Đây là thuốc dân gian."

Các sinh viên học tên gọi bản địa của các loài thực vật và cách xử dụng chúng — đây là kiến thức gắn bó mật thiết với đất đai và truyền thống học tập qua lời nói truyền miệng.

"Cây (tên theo tiếng Yolngu) có ở đây. Nó có mặt khắp nơi. Vỏ ngoài của cây được dùng để vẽ tranh. Có thể bạn đã từng thấy những bức tranh quanh khu trại, các nơi trú ẩn? Chúng được làm từ vỏ cây. Nhưng phần bên trong mới là thứ được dùng khi chúng tôi bị COVID, cảm cúm, đau họng. Cả cơ thể bạn. Nó có thể chữa lành. Và nó thấm rất sâu. Nhưng bạn sẽ được nếm thử nó."

Các sinh viên là một phần của chương trình học về thuốc dân gian, được tổ chức thông qua Đại học Flinders ở Nam Úc.

Quá trình học có thể kéo dài sáu tuần hoặc sáu tháng.

Mayalil Marika cho biết bà xem việc giảng dạy của bà là một cách quan trọng để giữ gìn tri thức và văn hóa của người thuộc Quốc gia đầu tiên.

"Đó là những câu chuyện về các dòng nước — nước ngọt và nước mặn. Và những lời hát kết nối với từng cái cây. Mọi thứ hòa quyện vào nhau."

Sarahjane Salmon, một sinh viên năm cuối ngành điều dưỡng tại Đại học Flinders, là một người phụ nữ Wiradjuri, cô cho biết cô rất vinh dự khi được tìm hiểu về phương pháp chăm sóc sức khỏe và chữa bệnh của người Yolngu.

"Sự thông thái ấy vượt xa mọi điều bạn có thể tưởng tượng. Thật tuyệt vời khi được ra ngoài — đến vùng rừng núi — và lắng nghe những câu chuyện của họ, về gia đình họ, và lịch sử của họ. Thật sự rất thú vị. Không có trải nghiệm nào giống như vậy. Và tôi cảm thấy vô cùng biết ơn khi được là một phần của điều đó."

Cô cho biết đây là một góc nhìn có giá trị - và sẽ giúp cô định hướng cách thức điều trị bịnh nhân trong tương lai.

"Tôi tin rằng điều dưỡng, khoa học sức khỏe và y học đều xoay quanh việc chăm sóc lấy bệnh nhân làm trung tâm và chăm sóc toàn diện. Vì vậy, việc sống trong cộng đồng, thực sự gắn bó và kết nối với cộng đồng từ gốc rễ chính là nơi mọi thứ bắt đầu — và cũng là cách bạn xây dựng những mối quan hệ và sự kết nối đó."

Sinh viên ngành Vật lý trị liệu Tameka đã có thể tham gia chương trình này thông qua sự hợp tác với Đại học Canberra.

Cô chia sẻ rằng trải nghiệm này đã giúp cô mở mang tầm mắt.

"Có một vài chương trình. Có rất nhiều trường hợp mắc bệnh thận mãn tính. Vậy nên chỉ trong cuối tuần này, tôi đã gặp những người đang nghiên cứu về bệnh thận — và thông qua đó, tôi đã có được những bài nghiên cứu đã được thực hiện trong cộng đồng người bản địa nhằm ngăn ngừa suy thận. Và cách giúp họ duy trì hoạt động trong quá trình chạy thận và các phương pháp điều trị khác. Chỉ riêng sự kiện này thôi — với việc kết nối và gặp gỡ những người mới, trò chuyện với nhiều người khác nhau — đã thật sự tuyệt vời ở rất nhiều khía cạnh."

So với dân số chung, người Thổ dân và người dân đảo Torres có nguy cơ mắc bệnh thận cao gấp năm lần và nguy cơ tử vong do căn bệnh này cao gấp bốn lần.

Tameka cho biết cô sẽ mang những hiểu biết này vào kỳ thực tập cuối cùng của cô tại một bệnh viện ở Canberra.

"Đây thực sự là một cách điều trị hoàn toàn khác biệt. Chúng ta có khía cạnh lâm sàng — cách mà chúng ta đã được dạy, cách chúng ta suy nghĩ và giải quyết vấn đề. Nhưng việc kết hợp điều đó với yếu tố văn hóa lại rất thú vị. Hiểu được sự khác biệt giữa nam và nữ, cách họ hoạt động cùng nhau và riêng biệt. Và những gì có thể hoặc không thể làm cùng nhau — thật đáng kinh ngạc. Việc tìm ra những cách khác nhau để diễn giải điều đó và làm sao để áp dụng hiệu quả trong cộng đồng là một hành trình đầy thử thách nhưng cũng rất ý nghĩa."

Richard Fejo, người sở hữu truyền thống của cộng đồng Larrakia, là bậc trưởng lão tại khuôn viên Đại học Flinders.

Là một thành viên của Thế hệ Bị Đánh Cắp, ông đặc biệt quan tâm đến việc cải thiện kết quả sức khỏe cho người bản địa Úc, những người có tuổi thọ trung bình thấp hơn từ 8 đến 9 năm* so với dân số chung.

Ông nói rằng ông cảm thấy vô cùng hạnh phúc khi thấy các sinh viên tốt nghiệp với kiến thức về thuốc dân gian.

"Tôi nghĩ rằng việc thể hiện điều đó thật sự rất quan trọng. Chúng tôi có một nền văn hóa tuyệt đẹp. Ở đây, người Yolngu nói rất nhiều về mối quan hệ huyết thống. Đây là một hệ thống mà phần lớn người Úc không biết đến. Nhưng thông qua hệ thống này, chúng ta có thể tương tác tốt hơn với người bản địa và các bệnh nhân bản địa. Và nếu một bác sĩ hiểu được điều này, chúng ta đang thiết lập một tiêu chuẩn có thể được áp dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau để cải thiện sự tương tác với người bản địa, từ đó mang lại kết quả tốt hơn trên các yếu tố quyết định xã hội về sức khỏe."

Và ông cho biết ông đã thấy sự thay đổi.

"Mọi việc chúng tôi đang làm trong không gian văn hóa này đều nhằm cải thiện mối quan hệ giữa bác sĩ và bệnh nhân. Đây là cách chúng tôi đóng góp vào việc tạo ra những kết quả sức khỏe tốt hơn. Một thế hệ bác sĩ hoàn toàn mới và khác biệt. Có một người đã kể cho tôi câu chuyện về một bệnh nhân người bản địa ở Adelaide. Họ không biết cách trò chuyện với người bản địa đó vì người ấy không chịu nói chuyện. Vậy nên vị bác sĩ từng tham gia chương trình này đã ngồi xuống, bắt đầu trò chuyện một cách nhẹ nhàng và ân cần, hỏi tên, quê quán, giới thiệu bản thân và nơi mình đến. Và rồi bệnh nhân đã có một trải nghiệm khác — điều đó giúp họ mở lòng. Tôi nghĩ điều này rất quan trọng đối với chương trình này, vì nhiều sinh viên có cơ hội suy ngẫm về chính bản thân và văn hóa của họ. Và điều then chốt ở đây chính là giao tiếp. Làm sao để chúng ta cải thiện giao tiếp — cả ngôn ngữ lẫn phi ngôn ngữ."

*Trên toàn quốc, nam giới người Thổ dân và người dân đảo Torres sinh trong giai đoạn 2020–2022 được dự đoán sẽ sống đến 71,9 tuổi, và nữ giới đến 75,6 tuổi. Trong khi đó, nam giới và nữ giới không thuộc nhóm bản địa có tuổi thọ trung bình lần lượt là 80,6 tuổi và 83,8 tuổi, theo dữ liệu từ Ủy ban Năng suất (Productivity Commission).