Hai người phụ nữ quấn cờ Israel và cờ Úc rời đi sau khi đặt hoa lên hàng rào dựng tạm tại Nhà thờ Do Thái Adass Israel bị cháy, sau cuộc biểu tình kêu gọi công lý và đoàn kết tại Melbourne, Úc. Cộng đồng Do Thái tại Melbourne đã tổ chức một cuộc biểu tình gần Nhà thờ Do Thái Adass Israel ở Ripponlea sau khi tòa nhà bị phóng hỏa trong một vụ tấn công đốt phá được cho là do những người đàn ông mặc đồ đen thực hiện. Cuộc biểu tình lên án chủ nghĩa bài Do Thái và kêu gọi công lý, với những người tham gia nhấn mạnh sự cần thiết của sự đoàn kết và khoan dung. Nhà thờ Do Thái, một nền tảng của đời sống Do Thái trong khu vực, các nhà lãnh đạo đã lên án về mặt chánh trị vụ tấn công và kêu gọi đoàn kết. (Ảnh: Michael Currie / SOPA Images/Sipa USA). Nguồn: SIPA USA / Michael Currie / SOPA Images/Michael Currie / SOPA Images/Sipa USA

Quan hệ ngoại giao giữa Israel và Úc vốn kéo dài 76 năm đang đứng trước nguy cơ rạn nứt sâu sắc, sau những quyết định gây tranh cãi của chánh phủ Albanese. Việc Úc tuyên bố sẽ công nhận một nhà nước Palestine trong cuộc họp Đại hội đồng Liên Hợp Quốc sắp tới, cùng với động thái từ chối cấp thị thực cho chánh trị gia Israel Simcha Rothman, đã dẫn đến phản ứng dữ dội từ phía Tel Aviv.

Mối quan hệ lịch sử đối diện khủng hoảng.

Kể từ năm 1949, chỉ ít lâu sau khi Israel được thành lập, Úc đã công nhận và duy trì mối quan hệ thân thiết với đồng minh ở Trung Đông này, bất chấp nhiều cuộc xung đột khu vực.

Tuy nhiên, như Thượng nghị sĩ James Paterson thuộc phe đối lập nhận định: “Không còn nghi ngờ gì nữa, quan hệ song phương giữa Úc và Israel hiện đang ở mức tệ hại nhất kể từ khi nhà nước Israel ra đời sau Thế chiến II.”

Phó lãnh đạo phe đối lập, là bà Sussan Ley, cũng bày tỏ lo ngại: “Tôi thực sự tiếc nuối về việc mối quan hệ giữa chánh phủ Albanese và chánh phủ Israel đang xấu đi.”

Căng thẳng leo thang trong bối cảnh gần hai năm chiến tranh ở Gaza, và đặc biệt sau khi Thủ tướng Anthony Albanese tuyên bố Úc sẽ công nhận nhà nước Palestine tại Liên Hợp Quốc.

Tiến sĩ Martin Kear (Đại học Sydney) phân tách:

“Quyết định của chánh phủ công nhận nhà nước Palestine không phải là hành động đơn phương. Họ làm điều đó cùng với Pháp, Anh, Canada và các quốc gia khác…

Đây rõ ràng phản ánh áp lực ngoại giao ngày càng lớn nhằm buộc Israel giải quyết cuộc chiến ở Gaza và cái giá khủng khiếp đối với dân thường.”

Bên cạnh đó, vụ từ chối thị thực của chánh trị gia cực hữu Simcha Rothman, người từng tuyên bố coi “mọi trẻ em ở Gaza là kẻ thù của Israel” càng khiến quan hệ song phương thêm căng thẳng.

Phản ứng của phe đối lập và Israel

Lãnh đạo Liên đảng, bà Sussan Ley, chỉ trích chánh phủ Úc:

“Israel là một nền dân chủ tự do ở Trung Đông và chúng ta nên ủng hộ họ. Đây là một nghị sĩ được bầu của Quốc hội Israel, và việc từ chối thị thực là điều rất bất thường. Tôi chưa thấy lời giải thích nào từ Tony Burke cho thấy rõ chuyện gì đang diễn ra.”

Phía Israel cũng lên án gay gắt. Ngoại trưởng Gideon Sa’ar gọi đây là một “quyết định đáng xấu hổ”, đồng thời cáo buộc Úc “kích động chủ nghĩa bài Do Thái”.

Sau đó, Tel Aviv thông báo thu hồi thị thực của các viên chức ngoại giao Úc tại Chính quyền Palestine. Ngoại trưởng Penny Wong đã lên tiếng phản bác, gọi động thái này là “không chính đáng”.

Bộ trưởng Tài chính, Katy Gallagher, bày tỏ thất vọng.

Bộ trưởng Katy Gallagher nói, “Trong lúc chúng ta cần nhiều ngoại giao và đối thoại hơn, đây là một quyết định đáng thất vọng. Quan điểm của chúng tôi là việc này không chính đáng, và lúc này chúng ta cần nhiều kênh đối thoại hơn bao giờ hết.”

Phe đối lập cam kết đảo ngược quyết định

Phe Liên đảng tuyên bố nếu trở lại cầm quyền sẽ đảo ngược việc công nhận nhà nước Palestine.

Lãnh đạo đảng Quốc gia David Littleproud phát biểu trên Sky News:

“Đây là một diễn biến đáng lo ngại… Nhưng thực tế, không cần che giấu: nguyên nhân là do hành động của chánh phủ này muốn công nhận một nhà nước Palestine trước khi họ sẵn sàng.”

Tiến sĩ Martin Kear cho rằng việc thu hồi thị thực đối với các chánh trị gia cực đoan không phải điều mới mẻ, và phù hợp với mục tiêu thúc đẩy giải pháp hai nhà nước:

“Đây là một người không công nhận sự tồn tại của người Palestine. Tôi cho rằng quyết định của chánh phủ phù hợp với lập trường rằng sẽ có một nhà nước Palestine và họ bác bỏ mọi nỗ lực cản trở điều đó.”

Ngoại trưởng Penny Wong khẳng định Úc có quyền bảo vệ công dân khỏi “hận thù và tổn hại”.

Trong khi đó, Rothman cáo buộc quyết định này là do “đe dọa khủng bố” từ người Hồi giáo ở Úc, một lập luận bị Wong bác bỏ.

Tiến sĩ Kear nhận định: “Tôi nghĩ đây là chiêu bài quen thuộc của phe chủ nghĩa dân tộc quá khích, coi mọi chỉ trích chánh trị hoặc chính sách của Israel đều là bài Do Thái… Đây là phản ứng có thể đoán trước từ Rothman, nhưng tôi không cho rằng nó phản ánh thực tế đang diễn ra ở Úc.”

Cuộc khủng hoảng ngoại giao lần này đã đẩy quan hệ Israel và Úc vào giai đoạn căng thẳng nhất trong lịch sử, đặt ra thách thức cho nỗ lực cân bằng giữa chính sách đối ngoại, áp lực quốc tế và những rạn nứt trong chính trường nội bộ Úc.