Sông Julius chảy qua rừng mưa ôn đới, tiếp giáp với vùng hoang dã Tarkine. Tây Bắc Tasmania, Úc Đại Lợi. (Ảnh: Auscape/Universal Images Group qua Getty Images). Nguồn: Auscape/Universal Images Group qua Getty

Bộ trưởng Môi sinh, Murray Watt, đã công bố khung thời gian đẩy nhanh cải cách các luật về đa dạng sinh học và bảo tồn mà ông gọi là đang “trục trặc” của Úc. Động thái này diễn ra sau khi có sự đồng thuận rộng rãi về nhu cầu cấp bách phải cải tổ tại hội nghị bàn tròn kinh tế của chánh phủ.

Khi nói đến luật môi sinh của Úc, có sự đồng thuận rộng rãi rằng luật này…“đang bị hỏng, hỏng nặng, cần phải sửa chữa, nó vốn đã yếu kém và hỏng hóc rồi.”

Bộ trưởng môi sinh, Murray Watt, cũng đồng tình: “Hiện tại luật môi sinh hoàn toàn bị hỏng.”

Ông đã công bố một mốc thời gian đẩy nhanh để cải tổ Đạo luật Bảo vệ Môi sinh và Bảo tồn Đa dạng sinh học.

Ông Watt nói, “Chúng tôi sẽ trình đạo luật này ra Nghị viện sớm hơn sáu tháng, và tôi sẽ đưa ra dự luật cải tổ luật môi sinh của Úc trước Giáng sinh năm nay”.

Bộ trưởng cho biết ông đã tổ chức hơn 40 cuộc họp, hội nghị bàn tròn và diễn đàn trong ba tháng qua, bao gồm cả hội nghị bàn tròn về cải cách kinh tế của chánh phủ, nơi đã đạt được sự đồng thuận rõ ràng.

Ông Watt nói, “Những cải cách này vô cùng cần thiết cho cả môi sinh và doanh nghiệp. Thực tế đơn giản là chúng ta sẽ không thể đạt các mục tiêu quốc gia – như xây thêm nhà ở, khai triển năng lượng tái tạo và tất nhiên là bảo vệ môi sinh – nếu không cải tổ luật này”.

Tái khởi động cải tổ môi sinh

Tổng giám đốc điều hành của Quỹ Bảo tồn Úc Kelly O'Shanassy đã có mặt tại cuộc họp bàn tròn.

Bà O'Shanassy nói, “Cải cách Đạo luật EPBC chắc chắn đã được khởi động trở lại, và đã có nhiều công việc phối hợp với tân Bộ trưởng Môi sinh, Murray Watt, để xác định những gì cần thực hiện nhằm bảo đảm luật hoạt động hiệu quả cho thiên nhiên nước Úc, bảo vệ mạnh mẽ hơn, đồng thời cũng tạo thuận lợi cho doanh nghiệp với quy trình phê duyệt nhanh hơn. Tôi tin rằng việc này sẽ diễn ra”.

Đây là một lĩnh vực mà việc tìm kiếm sự thỏa hiệp là rất khó khăn.

Chánh phủ qua các thời kỳ đã không thể đạt được cải cách.

Đảng Lao động đã hứa sẽ sửa đổi luật trong nhiệm kỳ đầu tiên nhưng không thể đạt được thỏa thuận với Đảng Xanh, với các cuộc đàm phán do Thượng nghị sĩ Sarah Hanson-Young dẫn đầu.

Bà Hanson-Young nói, “Sau ba năm cố gắng sửa đổi luật môi sinh để bảo vệ thiên nhiên, cuối cùng chánh phủ đã rút dự luật và dừng đàm phán vì sức ép từ các công ty nhiên liệu hóa thạch và chánh quyền Tây Úc. Đảng Xanh khi đó đã đàm phán sát sao với cựu Bộ trưởng Môi sinh, nhưng tất cả bị đảo lộn khi Thủ tướng quyết định chấm dứt thương lượng”.

Thủ tướng cho biết họ đơn giản là không thể tìm được tiếng nói chung, nhưng sự đổ vỡ của các cuộc đàm phán đã gây tổn hại cho lưỡng đảng, và tạo thêm động lực để tìm kiếm giải pháp tại Nghị viện đương nhiệm.

Chánh phủ có thể thông qua các luật với sự ủng hộ của Liên đảng - giảm rủi ro chúng bị bãi bỏ - nhưng nếu điều đó không hiệu quả, họ sẽ cần sự ủng hộ từ Đảng Xanh.

Giám đốc điều hành của Tập đoàn Công nghiệp Úc, Innes Willox, đang thúc giục Nghị viện hoàn thành công việc.

Ông Willox nói, “Chúng tôi hy vọng cuộc thảo luận bàn tròn và kết quả từ việc chánh phủ đồng ý đẩy nhanh cải cách là một tín hiệu tích cực”

“Hy vọng Nghị viện sẽ hiểu, chấp nhận điều đó và tránh thêm trì hoãn không cần thiết. Không có thời điểm nào tốt hơn bây giờ. Bàn tròn đã tập hợp nhiều nhóm và quan điểm khác nhau”

“Chúng tôi hy vọng điều này có thể được giải quyết nhanh chóng, đồng thời phối hợp với các tiểu bang một cách hiệu quả”.

Từ góc độ ngành, những vấn đề lớn nhất là sự không chắc chắn và việc phê duyệt chậm, càng trở nên tồi tệ hơn do sự chồng chéo các quy định giữa các chánh quyền tiểu bang và liên bang.

Việc loại bỏ sự trùng lặp này là một khuyến nghị quan trọng trong đợt đánh giá theo luật định lần thứ hai, được Giáo sư Graeme Samuel trình lên Chánh phủ Morrison vào năm 2021.

Điều này sẽ đạt được bằng cách xử dụng Tiêu chuẩn Môi sinh Quốc gia, mà bà Kelly O'Shanassy cho biết đã nhận được sự ủng hộ rộng rãi.

Bà O'Shanassy nói, “Chúng ta cần các tiêu chuẩn môi sinh quốc gia – tức là những quy tắc giúp xác định nơi nào có thể xây dựng và nơi nào cần bảo vệ thiên nhiên”.

“Hiện nay trong luật không có mục tiêu cụ thể cho thiên nhiên, vì vậy hầu hết các dự án đều được phê duyệt, dẫn đến thiên nhiên bị tàn phá”.

“Thiếu đi sự bảo vệ cần thiết. Mọi người đồng ý rằng cần có các tiêu chuẩn quốc gia này, và ngay cả doanh nghiệp cũng nói rằng cần những quyết định nhanh chóng – nếu dự án không khả thi thì phải biết ngay, thay vì kéo dài”.

Mặc dù có sự đồng thuận rộng rãi rằng cần có Tiêu chuẩn Môi sinh Quốc gia, nhưng các chi tiết cụ thể hơn có thể gây tranh cãi hơn.

Cơ chế hoạt động chưa hợp lý?

Một vấn đề gây tranh cãi khác là cách thức hoạt động của Cơ quan Bảo vệ Môi sinh mà Đảng Lao động đã hứa hẹn.

Kelly O'Shanassy cho biết Quỹ Bảo tồn Úc…“muốn EPA là người ra quyết định và một số nhóm khác lại muốn bộ trưởng vẫn là người ra quyết định, đây là quy trình hiện tại và không hiệu quả."

Ông Innes Willox cho biết điều quan trọng là phải duy trì trách nhiệm giải trình của bộ trưởng, xét đến tác động của những luật này đối với các vấn đề như cơ sở hạ tầng quan trọng, nhà ở và năng lượng.

Bà Kelly O'Shanassy tỏ ra lo ngại khi các quyết định chịu ảnh hưởng từ các doanh nghiệp lớn.

Bà O'Shanassy nói, “Tôi phản đối ngành công nghiệp này, vậy đề nghị của các ông về việc đưa ra quyết định nhanh chóng và hiệu quả hơn là gì nếu các ông không sẵn sàng thay đổi hệ thống hiện tại?”

“Và tất nhiên, chúng ta đều biết rằng chánh trị can thiệp vào việc ra quyết định về môi sinh”.

“Các doanh nghiệp lớn có thể quyên góp cho các đảng phái chánh trị, điều này chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến chánh sách”.

“Vì vậy, EPA sẽ ngăn chặn điều đó xảy ra và bảo đảm các quyết định được đưa ra một cách độc lập, dựa trên Tiêu chuẩn Môi sinh Quốc gia và có tính đến các cân nhắc về xã hội và kinh tế".

Ba nguyên tắc chính

Về mặt chánh trị, Sarah Hanson-Young cho biết Đảng Xanh sẽ tham gia bất kỳ cuộc đàm phán nào với thái độ xây dựng và ba nguyên tắc chính.

Bà Hanson-Young nói, "Chúng ta cần bảo vệ môi trường sống quan trọng. Chúng ta cần bảo vệ các loài bản địa khỏi nguy cơ tuyệt chủng và chúng ta cần ngăn chặn ô nhiễm và ô nhiễm carbon.”

“Khí hậu phải được đưa vào các luật này nếu chúng thực sự muốn bảo vệ môi sinh của chúng ta, nếu chúng muốn chăm sóc và bảo vệ thiên nhiên và nếu chúng phù hợp với mục đích trong thế giới hiện đại".

Hiện tại, Đạo luật EPBC không đề cập đến biến đổi khí hậu, và ý tưởng về tình huống gọi là "yếu tố kích hoạt khí hậu" là một trong những điểm bế tắc khó khăn nhất trong các cuộc đàm phán tại Nghị viện khóa trước.

Bộ trưởng Watt cho biết sau khi các luật được đệ trình vào cuối năm nay, chúng sẽ trải qua một cuộc Điều tra của Thượng viện - một quá trình tham vấn công khai có thể làm chậm tiến độ.

Các bên liên quan cho biết chưa bao giờ có sự đồng thuận và sẵn sàng thỏa hiệp cao hơn, nhưng vẫn còn một chặng đường dài phía trước.