​Vua Anh Charles III và tổng thống Mỹ Donald Trump duyệt đội danh dự khi đến lâu đài Windsor, Anh Quốc, ngày 17/09/2025. AP - Kirsty Wigglesworth

Trong hai ngày 17 và 18 tháng 09/2025, Vương quốc Anh trải thảm đỏ đón tổng thống Mỹ Donald Trump trong chuyến thăm cấp nhà nước lần thứ nhì và đã đạt được các thỏa thuận thương mại và kỹ nghệ lớn, tuy các ưu tiên địa chánh trị của Anh ở Âu châu vẫn khác với Hoa Kỳ.

Thông tín viên Nguyễn Giang cho biết những điều đặc biệt trong lễ đón tổng thống Mỹ do Vua Charles III của  Anh chủ trì hôm qua và dự báo hôm nay hai nước sẽ đạt được những gì.

Thông tín viên Nguyễn Giang : Đầu tiên cần nhắc lại các nét chính trong ngày đầu của chuyến thăm, với vai trò của vua Charles và Hoàng gia ở vị trí trọng tâm nhằm tạo cảm tình và mối giao hảo tốt nhất, trang trọng nhất, nhấn mạnh lịch sử quan hệ lâu dài giữa hai nước với tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump.

Lễ đón chánh thức bắt đầu trưa hôm qua ở Lâu đài Windsor, trụ sở của nhà Vua Charles III ở phía tây nam thủ đô Luân Đôn. Các nghi lễ như duyệt đội cận vệ Hoàng gia, phi cơ bay qua bầu trời đã kết thúc bằng quốc yến long trọng. Hai bên nhấn mạnh mối liên hệ truyền thống. Tổng thống Donald Trump được nhà Vua đưa vào thăm mộ cố Nữ hoàng Elizabeth II trong Nhà nguyện Thánh George và ông đặt vòng hoa tưởng niệm bà, người đã đón ông sang Anh trong chuyến thăm cấp nhà nước lần trước vào năm 2019. Tổng thống Trump cũng xem các kỷ vật của cố thủ tướng Winston Churchill, đồng minh lớn của nước Mỹ thời Thế Chiến II, trong khuôn viên lâu đài.

Trong bài diễn văn đón tổng thống Trump, vua Charles III nói đến quan hệ lịch sử lâu dài Anh - Mỹ, nhưng không quên nhắc đến Ukraine, còn tổng thống Trump coi việc được đón tiếp và nghỉ qua đêm ở Lâu đài Windsor là “vinh dự lớn nhất trong đời”. Ông cũng nhắc đến “thế giới nói tiếng Anh” (The English speaking world), theo khái niệm của Churchill như một thế lực đem lại thịnh vượng, an ninh cho nhân loại.

RFI : Việc đón tiếp trang trọng như thế có diễn ra hoàn toàn thuận lợi hay có gì có thể khiến ông Trump không hài lòng ?

TTV Nguyễn Giang : Dù Hoàng gia và chánh phủ Anh rất nỗ lực để chiều lòng khách quý, nhưng Anh là nước tự do dân chủ, nên có những ý kiến chánh thức không hoan nghênh tổng thống Trump. Trước chuyến thăm, thị trưởng Luân Đôn Sadiq Khan, cũng thuộc đảng Lao Động như thủ tướng Keir Starmer, đã đăng bài trên báo phê phán chánh quyền Trump là “độc đoán” (autocratic) và kêu gọi thủ tướng Starmer “là bạn tốt thì cần nói chuyện thẳng thắn” với tổng thống Mỹ về các lo ngại của Anh.

Nghị trình chuyến thăm gần như tránh thành phố Luân Đôn và ông Trump không tới Nghị viện Anh, nên không phải đối mặt với sự phản đối của nhiều nghị sĩ cả trong đảng Lao Động đang cầm quyền và đảng đối lập Tự Do Dân Chủ (LibDem). Thủ hiến xứ Wales, bà Eluned Morgan, từ chối dự quốc yến vua Charles chiêu đãi tổng thống Mỹ ở lâu đài Windsor, với lý do bận một việc khác. Các lãnh đạo khác của đảng Dân tộc Wales (Plaid Cymru) thì công khai tẩy chay chuyến thăm. Thế nhưng, thủ hiến Scotland, John Sweeney, đã tới Windsor dự tiệc. Trong ngày hôm qua, đã có những người Anh tới phố ở Windsor để ủng hộ, đón chào ông Trump, trong khi có những người khác phản đối. Ở Luân Đôn cũng có tuần hành, không lớn lắm, với khẩu hiệu lên án chánh sách của ông Trump.

RFI : Anh Quốc đón nhận ra sao những gì ông Trump đem lại cho nước Anh, cho kinh tế và thương mại Anh ?

TTV Nguyễn Giang : Tính đến sáng hôm nay thì các báo kinh tế, kỹ nghệ đều hoan nghênh chuyến thăm, cho là “rất thành công” về kinh tế cho Anh, nhờ các khoản đầu tư khổng lồ tổng trị giá 150 tỷ bảng Anh mà các tập đoàn Mỹ đem vào, bao gồm 90 tỷ bảng Anh của Blackstone, công ty quản trị tài sản và tài chánh.

Thêm vào đó là hợp tác xây dựng các nhà máy điện nguyên tử cỡ nhỏ gọn. Hai nước nói đã đạt được các thỏa thuận trị giá 10 tỷ đô-la. Tập đoàn Google thì công bố một khoản đầu tư lớn, 6,7 tỷ đô-la cho kế hoạch “áp dụng trí tuệ / trí thông minh nhân tạo” (AI adoption) ở Anh từ nay tới năm 2030, gồm cả phần đưa AI vào trường học.

Tập đoàn Microsoft cam kết bỏ ra 30 tỷ đô-la cho “Thỏa thuận Thịnh vượng Kỹ nghệ” (Tech Prosperity Deal), và tập đoàn bán dẫn Nvidia nói họ tham gia dự án này để biến Anh thành “cường quốc AI” và tất nhiên hai nước sẽ gắn kết hơn về kỹ nghệ.

Nvidia sẽ cùng Nscale, Arm và OpenAi xây dựng “Vùng tăng trưởng AI” (AI Growth Zone) ở phía Bắc Luân Đôn, tạo ra hàng nghìn việc làm.

Hợp tác kỹ nghệ là điểm son của chuyến thăm, vì các khoản đầu tư lớn này sẽ tạo đà cho hai nước thực hiện cam kết về thỏa thuận thương mại với mức quan thuế Hoa Kỳ đánh vào hàng hóa Anh chỉ có 10%.

RFI : Trong hội đàm Anh - Mỹ có các khác biệt quan điểm liên quan đến địa chánh trị hay không ? Và nếu có thì Anh Quốc sẽ làm gì ?

TTV Nguyễn Giang : Trong ngày hôm nay, khi đón tổng thống Trump tới dinh thự Chequers ở hạt Buckinghamshire để hội đàm, thủ tướng Anh dự kiến đề xuất ông Trump đưa ra các lệnh trừng phạt Nga và tăng cường bảo vệ an ninh cho Ukraine, điều mà cho đến nay không rõ chánh quyền Hoa Kỳ định làm gì. Gần đây, tổng thống Mỹ nói các nước Âu châu hãy ngừng mua khí đốt của Nga thì ông sẽ xem xét các biện pháp trừng phạt kinh tế mạnh hơn nhắm vào Nga.

Khác biệt nữa là việc Anh muốn cùng Pháp tới đây công nhận nhà nước Palestine, trong khi Hoa Kỳ, mới đây qua lời cố vấn An ninh Quốc gia kiêm ngoại trưởng Marco Rubio, cảnh báo các nước Âu châu đừng làm như vậy.

RFI : Cuối cùng, có thể đánh giá thế nào về cách ứng xử của nước Anh với tổng thống Mỹ Trump ? Người Anh nay đã chấp nhận phong cách cầm quyền của ông Trump ?

TTV Nguyễn Giang : Phải nói rằng nhiệm kỳ đầu của tổng thống Trump (2016-20) bị dư luận và chánh giới Anh, gồm các đảng chính như Lao động, Bảo thủ, LibDem, cho là “hiện tượng bất thường” và họ mong nó sẽ qua đi. Nhưng nay, dù yêu thích ông Trump hay không, người Anh dù chia rẽ về chuyến thăm, đã hiểu là họ phải học cách sống với phong cách lãnh đạo khá nhiều biến động, mang tính đổi chác (transactional) của tổng thống Trump.

Trong khi phe hữu Anh và đảng dân túy Reform hoan nghênh chuyến thăm và muốn nhân đây đề cao hơn nghị trình dân tộc chủ nghĩa Anh, bảo vệ đất nước khỏi làn sóng di cư, thì phe hữu, trung hữu và cả khối người theo đường lối trung dung có thể không hẳn đã thích cá nhân ông Trump, nhưng họ phải thừa nhận là cách làm chánh trị của ông lại có sự ủng hộ ở Anh. Báo The Economist đánh giá “chủ nghĩa Trump” (Trumpism), như một xu thế mới để đối phó với nhiều thách thức của toàn cầu hóa, lại được chào đón ở Anh hơn là cá nhân ông (Trump is unpopular in Britain but Trumpism is thriving).

Nước Anh vốn lão luyện trong cách dùng ngoại giao kết hợp các giá trị biểu tượng, lịch sử, ngôn ngữ với lợi ích kinh tế, đã đạt được phần lớn những điều chánh phủ muốn qua chuyến thăm này.

Sự khéo léo của thủ tướng Starmer và vai trò rất quan trọng của vua Charles III đã giữ được vị trí của Anh dù sao đi nữa vẫn là đồng minh thân cận nhất và có sức nặng nhất của Hoa Kỳ ở Âu châu.