​Hình ảnh vệ tinh do Maxar Technologies cung cấp cho thấy cơ sở nguyên tử Piranshahr của Iran bị Israel không kích ngày 14/6/2025. AP - Wood, Stephen

Tổng thống Mỹ đang cân nhắc tiềm năng hỗ trợ Israel can thiệp quân sự vào Iran dù vẫn để ngỏ con đường ngoại giao. Tổng thống Pháp quan ngại về những vụ oanh kích của Israel vào những mục tiêu ngoài các cơ sở nguyên tử ở Iran. Thủ tướng Đức thẳng thắn ủng hộ Israel đang “làm việc khó nhằn cho chúng ta”. Từ nước bị chỉ trích gây thảm họa nhân đạo ở Gaza, Israel trở thành “cứu tinh” giúp Tây phương và nhiều nước Ả Rập “loại trừ mối đe dọa nguyên tử Iran”.

Lời cảnh báo của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (AIEA) về khả năng Iran sẽ có vũ khí nguyên tử được Israel viện làm lý do biện minh cho các vụ tấn công “tự vệ” nhắm vào Iran từ ngày 13/06/2025. Nhà nước Do Thái khẳng định “việc loại bỏ chương trình nguyên tử Iran là nằm trong tầm tay”, ngoại trừ cơ sở nguyên tử Fordo nằm sâu trong lòng đất cần phải dùng đến bom “phá boongke” của Mỹ. Không chỉ trang thiết bị, các cơ sở nguyên tử, Israel còn muốn xóa sổ cả kiến thức của Iran thông qua việc sát hại các khoa học gai của chương trình nguyên tử.

Tây phương “xoa tay” vì Israel loại mối đe dọa nguyên tử Iran

Israel đang làm công việc “một mũi tên trúng hai đích” mà Tây phương và nhiều nước láng giềng ngầm muốn từ lâu, nhưng không dám lên tiếng. Trước tiên phải nói đến năng lực nguyên tử đáng gờm của nước Cộng Hòa Hồi Giáo. Ngay cả Nga và Trung Quốc cũng bất bình trước những tham vọng của đồng minh Teheran, nhưng họ phải làm thinh vì cần hậu thuẫn. Thỏa thuận Vienna (2015-2018) “đoản mệnh” sau khi Mỹ rút khỏi, không hóa giải được quan ngại về nguy cơ phổ biến nguyên tử, đặc biệt là ở những nước láng giềng (Thổ Nhĩ Kỳ, Ai Cập, Ả Rập Saudi…) và Israel. Các nước tham gia Thỏa thuận Vienna, cũng như Liên Hiệp Âu Châu, bất lực nhìn Iran làm giàu uranium dù đã ban hành nhiều biện pháp trừng phạt, và vô vọng khi bị chính quyền Trump gạt sang lề để đơn phương đàm phán với Teheran.

Điều này giải thích cho “lời cảm ơn” của thủ tướng Đức Merz bên lề thượng đỉnh G7 ở Canada ngày 17/03 khi ông ủng hộ Israel “làm công việc khó nhằn cho chúng ta”. Còn tổng thống Pháp Emmanuel Macron hoan nghênh các vụ tấn công “cho phép giảm khả năng làm giàu” uranium và “có hiệu quả theo hướng mong muốn”. Dường như Paris sẵn sàng cho Israel toàn quyền hành động, nếu các chiến dịch này loại bỏ vấn đề nguyên tử Iran “trong 10 năm hoặc lâu hơn thế”.

Làm suy yếu chế độ bảo thủ trấn áp đối lập

Theo trang Le Nouvel Obs, chủ tịch Ủy Ban Âu Châu Ursula von der Leyen không kêu gọi ngừng bắn, khẳng định “Iran không được có vũ khí nguyên tử”, và Teheran coi là “nguồn gây bất ổn chính ở trong vùng”. Được hậu thuẫn, Israel nhắc lại giải pháp quân sự thay thế cho “23 năm thất bại của ngoại giao”, cũng như chủ trương của Iran “xóa sổ” Nhà nước Do Thái.

Thứ hai là Israel cũng “giúp” Tây phương làm suy yếu một chế độ bị lên án từ nhiều thập niên. “Một công đôi việc”, quân đội Nhà nước Do Thái tấn công vào cả các cơ sở hạ tầng năng lượng, các địa điểm quân sự, cơ quan tuyên truyền và các cơ sở liên quan đến bộ máy an ninh Iran nhằm “gây bất ổn đất nước, với hy vọng sẽ lật đổ chính quyền hiện tại ở Teheran”, theo nhận định với trang France 24 của Shahin Modarres, phụ trách chương trình Iran của Nhóm nghiên cứu An ninh Quốc tế (ITSS) Verona.

Triệt “vòi bạch tuộc” các lực lượng Hồi Giáo được Iran hậu thuẫn

Ngoài ra, khi bị suy yếu và rối loạn, chế độ Iran cũng không thể “nuôi dưỡng” những “cánh tay nối dài” của họ như Hamas ở Gaza, Houthi ở Yemen, hoặc Hezbollah ở Liban. Đây là những lực lượng vẫn bị Tây phương liệt vào danh sách khủng bố và được coi là lực lượng ủy nhiệm của Iran trong cuộc chiến chống Nhà nước Do Thái “từ hai năm nay”, theo phát biểu của đại sứ Israel tại Pháp Joshua Zarka, và là lực lượng gây bất ổn trong khu vực. Iran vẫn bị cáo buộc cung cấp drone tự sát Shahed cùng nhiều vũ khí khác để Matxcơva sử dụng trên chiến trường Ukraina. Chắc chắn Nga sẽ bị tác động không nhỏ về nguồn khí tài này.

Cho dù Paris “không có chung quan điểm với Israel coi Iran là vấn đề chính ở trong vùng và nếu được giải quyết, mọi chuyện sẽ ổn hơn”, theo phát biểu của một quan chức cấp cao Pháp, nhưng tổng thống Macron đã tạm gác việc “lên án” Israel trong cuộc xung đột ở Gaza và hoãn việc thảo luận “thành lập Nhà nước Palestine”. Theo Veronika Poniscjakova, chuyên gia về các xung đột Trung Đông, Đại học Portsmouth (Anh Quốc), vào thời điểm gay cấn này, không nước nào muốn “cản” Israel “tấn công trực tiếp vào đầu của con bạch tuộc, tức là phát động một chiến dịch tổng tấn công nhắm vào Iran và chương trình nguyên tử của nước này”.

(Theo RFI)