​Hình tư liệu minh diễn : Container hàng Trung Quốc đang được dỡ tại cảng Virginia International Gateway ở Norfolk, Virginia, Hoa Kỳ. AP - Steve Helber

 

 

Ra tay trước, chủ động gây căng thẳng để rồi tự làm hạ nhiệt tình hình : Có dấu hiệu, Trung Quốc áp dụng chiến thuật của Donald Trump để đối đầu với Mỹ. Sắp gặp lại tổng thống Hoa Kỳ nhân thượng đỉnh APEC tổ chức tại Nam Hàn (31/10 và 01/11/2025) ông Tập Cận Bình siết chặt thêm các biện pháp kiểm soát xuất cảng kim loại hiếm, đưa thêm vào danh sách nhiều nguyên liệu thiết yếu cho ngành công nghiệp quốc phòng của Mỹ.

 

Ngày 09/10/2025, bộ Thương Mại Trung Quốc thông báo mở rộng các hạn chế xuất khẩu đất hiếm và nam châm vĩnh cửu. Đây là những biện pháp « nghiêm ngặt nhất từ trước đến nay ».

 

 

Trung Quốc và chiến thuật « sao chép bản quyền »

Theo quy định mới, Trung Quốc vừa ban hành thêm một số hạn chế trong việc xuất cảng đất hiếm và những sản phẩm cần chất liệu này, vừa giới hạn xuất cảng các kỹ nghệ cần thiết trong các công đoạn khai thác, chế biến hoặc tái chế kim loại hiếm. Đang nắm giữ vị trí gần như độc quyền trên thị trường kim loại hiếm, Bắc Kinh tiếp tục khai thác công cụ này như một võ khí để tự vệ và bắt bí đối phương.

 

Gracelin Baskaran, là giám đốc chương trình nghiên cứu về đất hiếm thuộc trung tâm nghiên cứu sách lược quốc tế CSIS của Mỹ, cho biết quy định mới của Bắc Kinh về đất hiếm ban hành tuần trước thực ra là một bản sao chép của một đạo luật ở Mỹ hiện hành từ năm 1959 và được gọi tắt là FDPR (Foreign Direct Product Rule) nhằm kiểm soát các giao dịch về kỹ nghệ của Hoa Kỳ. Đạo luật này cho phép chính phủ can thiệp để ngăn chận một thương vụ, nếu nghi ngờ sản phẩm sử dụng kỹ nghệ, các thiết bị nhậy cảm, hay phầm mềm của Mỹ, kể cả trong trường hợp sản phẩm liên quan được sản xuất ở ngoài lãnh thổ Hoa Kỳ.

 

Quyết định mới của Trung Quốc hôm 09/10/2025 một khi có hiệu lực, các doanh nghiệp nước ngoài, cũng như các hãng Mỹ, phải xin phép Bắc Kinh khi xuất cảng hàng made in China có sử dụng kim loại hiếm. Các hãng ngoại quốc cũng cần xin phép khi mua các thiết bị, hay sử dụng kỹ nghệ của Trung Quốc để khai thác, chắt lọc đất hiếm.

Đây là một vố đau với Hoa Kỳ và phần còn lại trên thế giới do 70% các hoạt động khai thác đất hiếm hiện do Trung Quốc đảm nhiệm, và Trung Quốc cũng là nơi chế biến, chắt lọc 90% đất hiếm cho toàn thế giới. Điều đó có nghĩa là Trung Quốc gây trở ngại cho các chiến lược phát triển công nghệ quốc phòng, khai triển kế hoạch an ninh « mái vòm vàng » của Donald Trump, cũng như là cho kế hoạch xây dựng các nhà máy sản xuất chip điện tử trên đất Mỹ.

 

Chính điểm này đã khiến chủ nhân Tòa Bạch Ốc nổi dóa, lập tức thông báo sẽ tăng thêm 100% thuế đánh vào hàng Trung Quốc bán sang Hoa Kỳ và biện pháp mới sẽ có hiệu lực từ ngày 01/11/2025. Hoa Thịnh Đốn cũng chủ trương sẽ « kiếm soát các phần mềm chiến lược » xuất cảng sang Trung Quốc.

 

Thêm một dấu hiệu nữa cho thấy Bắc Kinh đã chuyển từ « thế thủ » sang « thế công » trong cuộc đọ sức với Hoa Thịnh Đốn : Tập Cận Bình không còn đợi Donald Trump ra tay mà đã đi trước « một nước cờ » để chiếm thế thượng phong và đòi đối thủ phải chủ động đàm phán.

 

« Sao chép » cũng là một nghệ thuật

Sau kinh nghiệm về chiến tranh quan thuế, từng được Tòa Bạch Ốc xem là công cụ chánh để giải quyết tất cả các vấn đề từ thâm hụt mậu dịch đến áp lực về địa chánh trị … Dường như bây giờ Bắc Kinh cũng xem đây mà một thủ đoạn lợi hại : Tự gây ra bão tố, tạo ra khủng hoảng áp đảo đối phương, để rồi quyết định tạm dừng tay, hay tạm tha cho những đối phương bị nhắm tới. Thủ đoạn này có nhiều điểm lợi.

 

Thứ nhất các đối phương bị nhắm tới đều rơi vào thế « bất an thường trực » và phải chịu ap lực tối đa. Nhất cử nhất động, các đối phương này luôn phải chiều theo ý của kẻ đang nắm quyền sinh sát trong tay.

 

Thứ hai là với dư luận trong nước : tổng thống Trump luôn khẳng định với cử tri Mỹ rằng cả thế giới phải hối hả xin đàm phán với Hoa Thịnh Đống về quan thuế, phải chấp nhận các điều kiện Hoa Kỳ áp đặt. Giờ đây Bắc Kinh muốn áp dụng lại chính các đòn của ông Trump trong cuộc đọ sức với Hoa Kỳ.

 

Trung Quốc nổi tiếng là phát triển nhờ « đánh cắp » các công nghệ của Tây phương trong nhiều lĩnh vực. Phải chăng trong cuộc đọ sức với Hoa Kỳ, Trung Quốc không ngại « sao chép » lại phương pháp đàm phán của Donald Trump ?

 

Thực tế cho thấy, trong lĩnh vực công nghiệp, sau giai đoạn « học hỏi », Trung Quốc đã qua mặt các nước Tây phương và trở thành một đối thủ cạnh tranh đáng gờm. Trong các lĩnh vực công nghệ mới cũng vậy, từ trí tuệ / trí thông minh nhân tạo đến công nghệ bán dẫn, Âu Mỹ không dám xem thường các đối thủ Trung Quốc.

 

Liệu rằng trên bàn cờ thương mại, khi « sao chép » phương pháp đàm phán và chiến thuật của chính quyền Trump, Trung Quốc có lập lại thành tích - tức là còn tinh vi hơn, lợi hại hơn cả Hoa Kỳ trong thủ đoạn dồn ép đối phương ?

 

Cũng có thể việc gây căng thẳng trên hồ sơ đất hiếm, dụng ý của Tập Cận Bình là đòi Donald Trump phải nhượng bộ trong những ngày sắp tới khi lãnh đạo Mỹ-Trung tái ngộ ở Gyeonju, Nam Hàn trong hai ngày 31/10 và 01/11/2025 ?

 

 

(NĐT - Theo RFI)