Cá ngừ đại dương được tàu cá Đà Nẵng đánh bắt được. Ảnh: Văn Đông

Mỹ cảnh báo từ 2026, các sản phẩm từ 12 nghề cá như cá ngừ, cá kiếm, mực, cua của Việt Nam có thể “mất cửa” vào thị trường nếu không đạt tiêu chuẩn về bảo tồn.

Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) vừa cho biết, tháng 8, Cục Quản lý Đại dương và Khí quyển Quốc gia Mỹ (NOAA) đã công bố kết quả so sánh theo Đạo luật Bảo vệ Động vật có vú Biển. Báo cáo này rà soát khoảng 2.500 nghề cá của 135 quốc gia và vùng lãnh thổ đang xuất cảng hải sản vào Mỹ.

Kết quả, 240 nghề cá của 46 quốc gia bị từ chối công nhận tương đương, đồng nghĩa sản phẩm từ các nghề cá này sẽ không được phép nhập cảng vào Mỹ kể từ ngày 1/1/2026.

Theo phân loại, có 3 nhóm: danh sách 1 gồm các quốc gia được công nhận toàn bộ; danh sách 2 – bị từ chối một phần; danh sách 3 – bị từ chối toàn bộ. Việt Nam nằm trong danh sách 2, tức chỉ một số nghề cá không đạt yêu cầu, trong khi các nghề khác vẫn được phép xuất cảng bình thường. Như vậy, từ năm 2026, những sản phẩm thuộc nhóm nghề cá không được công nhận sẽ “mất cửa” vào thị trường Mỹ.

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam, diễn biến này có thể tác động đáng kể tới xuất cảng thủy sản Việt Nam, khi Mỹ từng là thị trường lớn nhất. Năm 2024, kim ngạch thủy hải sản Việt Nam sang Mỹ đạt khoảng 2.1 tỷ USD, chiếm hơn 20% tổng giá trị toàn ngành. Nếu bị hạn chế nhập cảng, doanh nghiệp của Việt Nam có nguy cơ mất thị phần, đồng thời phải tăng đầu tư cho hệ thống giám sát, chứng minh khai thác bền vững và tuân thủ quy định bảo vệ động vật biển.

Theo NOAA, các quốc gia bị từ chối có thể nộp đơn xin đánh giá lại sau ngày 1/1/2026. Đây được xem là cơ hội cho Việt Nam nếu kịp thời khắc phục các vấn đề kỹ thuật và minh bạch chuỗi khai thác.

Hồi tháng 3/2025, Mỹ từng đưa ra quyết định sơ bộ rằng các biện pháp bảo tồn động vật biển có vú của Việt Nam chưa đạt tiêu chuẩn đối với 12 phương thức khai thác, trong đó có lưới rê, lưới vây, lưới kéo và câu vàng. Những sản phẩm như cá ngừ mắt to, cá ngừ vây xanh, cá ngừ vây vàng, cá ngừ sọc dưa, cá kiếm, mực, cá mú, cá thu, cá hồng và cua được cảnh báo sẽ gặp khó khăn khi vào thị trường này.

Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam cho biết đang chờ Bộ Nông nghiệp và Môi trường làm việc với cơ quan chức năng Mỹ để trao đổi, thống nhất hướng giải quyết. Sau khi có kết quả, VASEP sẽ cùng nhà chức trách hỗ trợ doanh nghiệp hoàn thiện hồ sơ, thủ tục kỹ thuật nhằm đáp ứng yêu cầu từ phía Mỹ. Hiệp hội cũng nhận định, Việt Nam cần sớm xây dựng khung pháp lý đầy đủ về bảo tồn động vật biển có vú, đồng thời cung cấp kịp thời các thông tin cần thiết cho phía Mỹ.

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam, 6 tháng đầu năm, Mỹ nhập cảng khoảng 905 triệu USD thủy sản từ Việt Nam, tăng gần 18% so với cùng kỳ 2024. Tổng kim ngạch xuất cảng thủy sản cả nước đạt 4,4 tỷ USD, cao hơn gần 7% so với cùng kỳ. Dù có dấu hiệu phục hồi, mức tăng này vẫn chưa chạm tới mức cao nhất của năm 2022.