​Tổng thống Mỹ Donald Trump tiếp đồng cấp Nam Hàn tại Tòa Bạch Ốc. Ảnh ngày 25/08/2025. AP - Alex Brandon

Bắt hơn 300 công nhân người Nam Hàn sẽ tác động đến hơn 20 dự án đầu tư của Nam Hàn tại Hoa Kỳ, trì hoãn việc đào tạo và tuyển dụng thêm hàng trăm nghìn việc làm cho người dân Mỹ ? Từ sau vụ nhân viên Cơ Quan Di Trú và Hải Quan Hoa Kỳ - ICE bố ráp nhân viên tại nhà máy Huyndai-LG - Ellabell, tiểu bang Georgia hôm 04/09/2025, những nỗ lực của Tòa Bạch Ốc chưa hoàn toàn san bằng căng thẳng ngoại giao với Seoul.  

15.000 công nhân Nam Hàn sang Mỹ mỗi năm

Thông tín viên Trần Công từ Seoul cho biết một cách cụ thể về sự hiện diện của công nhân Nam Hàn tại Hoa Kỳ và những đóng góp của nguồn nhân lực này cho nền kinh tế lớn thứ tư tại châu Á  :

« Theo thống kê chánh thức, mỗi năm có khoảng 15.000 công dân Nam Hàn được phép sang Mỹ làm việc hợp pháp thông qua các loại visa lao động. Con số này được cấu thành bởi : E visa (chiếu khám vào Mỹ để làm việc/đầu tư): khoảng 6.600-6.900 người/năm, thường là nhân sự quản lý, điều hành hoặc kỹ thuật viên được cử sang để hỗ trợ chi nhánh và dự án tại Mỹ. Còn loại L-1 visa dành cho nhân viên từ tập đoàn mẹ tại Nam Hàn sang làm việc cho các chi nhánh ở Mỹ. Riêng thành phần khoảng 2.000 công nhân có chuyên môn cao (chủ yếu là kỹ sư, chuyên gia công nghệ thông tin, y tế, tài chánh, khoa học) họ được cấp visa H-1B. Tính chung, khoảng 15.000 công nhân Nam Hàn sang Mỹ mỗi năm theo các loại chiếu khám nhập cảnh (visa) hợp pháp. 

Đóng góp kinh tế của những công nhân này không chỉ dừng ở kiều hối mà còn ở việc họ duy trì vị trí chiến lược của các công ty Hàn tại Mỹ.

Dù chưa có số liệu chánh thức về tổng lượng kiều hối từ Mỹ về Nam Hàn, nhưng theo Bộ Tư pháp Nam Hàn, công nhân Nam Hàn ở Mỹ nằm trong nhóm có mức thu nhập cao nhất trong cộng đồng người Nam Hàn toàn cầu. Chỉ riêng nhóm kỹ sư, bác sĩ và chuyên gia công nghệ thông tin có thể mang về hàng tỷ Mỹ kim kiều hối mỗi năm ».

Vì sao nhân viên ICE lại bắt giữ hơn 300 công nhân Nam Hàn trong đợt kiểm tra ở nhà máy Huyndai-LG - Ellabell, tiểu bang Georgia hôm 04/09/2025 : phải chăng do họ không có chiếu khám (visa) hợp lệ ?

Thông tín viên Trần Công giải thích :

« Hệ thống thị thực Mỹ rất đa dạng, với hai nhóm chính : visa không định cư (H-1B, L-1, E, O-1, P, Q…) cho phép lưu trú có thời hạn ; và visa định cư (EB-2, EB-3) cho phép trở thành thường trú nhân. Ngoài ra, công dân Nam Hàn cũng được hưởng lợi từ chương trình miễn thị thực VWP (Visa Waiver Program), cho phép nhập cảnh 90 ngày với đăng ký ESTA.

Vấn đề nảy sinh khi các công ty Nam Hàn tận dụng VWP để đưa kỹ sư sang Mỹ lắp đặt máy móc, đào tạo nhân sự hoặc tham gia các công việc ngắn hạn. Theo văn hóa doanh nghiệp Nam Hàn, đây là thông lệ lâu đời: kỹ sư sang Mỹ nhận lương từ công ty mẹ tại Nam Hàn chứ không phải là nhận tiền lương từ công ty ở Mỹ. Tuy nhiên, theo luật pháp Hoa Kỳ, mọi hình thức làm việc nhận thù lao, dù từ trong hay ngoài nước, đều bị coi là đi làm việc và cần chiếu khám (visa) hợp pháp.

Hậu quả là ngày 4/9 vừa qua, Văn Phòng Di Trú và Hải Quan Hoa Kỳ (ICE) đã phối hợp với nhiều cơ quan Liên Bang tổ chức một chiến dịch kiểm tra trên quy mô lớn tại công trường nhà máy pin liên doanh Hyundai Motor - LG Energy Solution ở tiểu bang Georgia. Kết quả: 475 người bị bắt, trong đó có hơn 300 công dân Nam Hàn. Họ bị cáo buộc đã lạm dụng visa du lịch hoặc chánh sách miễn thị thực để làm việc, vi phạm pháp luật Mỹ.

Những công nhân Nam Hàn bị bắt sau đó được đưa về nước bằng chuyến bay thuê bao của hãng hàng không Korean Air, dưới sự giám sát của cơ quan di trú Mỹ. Chánh phủ Nam Hàn đã phải đàm phán để bảo đảm rằng họ sẽ không bị bất lợi nếu xin tái nhập cảnh sau này.

Giọt nước làm tràn ly ? 

Đợt bố ráp ở tiểu bang Georgia vừa qua có tác động đến chánh sách đầu tư của Nam Hàn tại Hoa Kỳ hay không, nhất là vào lúc quan hệ giữa Seoul và Washington đang trong giai đoạn khó khăn vì chánh sách thuế quan của Mỹ ?

« Sự việc trên diễn ra trong bối cảnh Nam Hàn đang đẩy mạnh đầu tư quy mô lớn vào Hoa Kỳ. Theo thông báo mới nhất, chánh phủ Nam Hàn đã cam kết đầu tư 350 tỷ Mỹ kim (khoảng 488 nghìn tỷ Won) vào Hoa Kỳ. Tuy nhiên, con số này gây nhiều tranh cãi vì nó vượt quá tổng vốn FDI toàn cầu của Nam Hàn trong 5 năm qua (2020-2024). Cần so sánh thêm : 350 tỷ Mỹ kim mà tổng thống Lee Jae Myung cam kết sẽ đầu tư vào Mỹ nhân chuyến công du Washington hồi tháng 8/2025 - gần bằng FDI trong suốt giai đoạn 25 năm, từ 1990-2024 của Nam Hàn. Và con số này cũng lớn hơn tổng vốn Nam Hàn đã đầu tư vào Mỹ trong lịch sử, khoảng 256,3 tỷ USD.

Các chuyên gia, như Giáo sư Kim Woo-cheol (Đại học Seoul), nhận định rằng việc huy động trực tiếp 350 tỷ USD trong ngắn hạn là « không tưởng », ngay cả khi tính cả các khoản bảo lãnh, vay vốn và công cụ tài chánh. Bộ trưởng Thương Mại Yeo Han Koo cũng đã phải giải thích với phía Mỹ rằng điều kiện của Nam Hàn khác Nhật Bổn, và không thể lặp lại mô hình đầu tư mà Tokyo từng cam kết ».

Chương trình hoán đổi tiền tệ 

Lo ngại này chính là rào cản lớn nhất trong tiến trình đàm phán Mỹ-Hàn hiện nay. Vụ Hoa Kỳ kiểm tra và bắt công nhân Nam Hàn chỉ là giọt nước làm tràn ly. Đối thoại song phương đang lâm vào bế tắc do bất đồng về chương trình hoán đổi tiền tệ.

Trả lời phỏng vấn hãng tin Anh Reuters hôm 19/09/2025, tổng thống Lee Jae Myung báo động kinh tế Nam Hàn « có nguy cơ rơi vào khủng hoảng tương tự như cuộc khủng hoảng tài chánh năm 1997 » nếu như trong tiến trình đàm phán thương mại với Washington, Seoul « chấp nhận các yêu sách hiện tại của Tòa Bạch Ốc và không có các biện pháp để tự vệ ».

Cuối tháng 8/2025 tổng thống Lee cũng công du Hoa Kỳ, lãnh đạo nhiều tập đoàn lớn của Nam Hàn đã tháp tùng ông đến Washington, trong đó có « bốn gã khổng lồ của nền công nghiệp Nam Hàn » gồm Hyundai, LG, Samsung và SK Group trong lĩnh vực công nghệ bán dẫn. Trước đó, tháng 7/2025 Nam Hàn và Hoa Kỳ đã đạt được một thỏa thuận thương mại theo đó Seoul cam kết đầu tư 350 tỷ USD vào Mỹ, đổi lại hàng hóa xuất cảng vào Mỹ bị đánh thuế 15 % (tương tự như mức thuế Washington đánh vào hàng Nhật hay của Liên Hiệp Châu Âu bán sang thị trường Hoa Kỳ). Hơn hai tháng sau, thỏa thuận thương mại quan trọng đó vẫn chưa được ghi vào văn bản chánh thức. Hãng tinh Anh Reuters ghi nhận bộ trưởng Thương Mại Mỹ Howard Lutnick áp dụng phương pháp « kề dao vào cổ đối phương » qua tuyên bố gần đây « hoặc là Seoul phải chấp nhận thỏa thuận theo các điều kiện của Mỹ, hoặc là phải chịu đánh thuế hải quan ».

« Chương trình hoán đổi tiền tệ - Currency Swap » là một công cụ tài chánh để hai ngân hàng trung ương mà ở đây là của Nam Hàn và Hoa Kỳ, hỗ trợ lẫn nhau trong một thời gian nhất định giúp đối tác ổn định kinh tế và thị trường tài chánh. Thí dụ trong trường hợp Ngân Hàng Trung Ương Nam Hàn, vì một lý do nào đó cần huy động Mỹ kim thì sẽ được Ngân hàng Dự Trữ Liên Bang Mỹ đưa cho Seoul đô-la Mỹ và nhận vào đồng Won. Chương trình này nhằm giúp ổn định kinh tế và thị trường tài chánh.

Theo thỏa thuận, Nam Hàn có thể đầu tư đến 350 tỷ USD vào Mỹ, nhưng nếu không được Washington áp dụng cơ chế Currency Swap, thì trong trường hợp cấp bách nhất, nền kinh tế thứ tư của Á châu này có nguy cơ bị thiếu hụt tiền mặt. Khi đó Nam Hàn sẽ bị đẩy vào một cuộc khủng hoảng về tiền tệ và tài chánh. Đó là mối lo tổng thống Lee Jae Myung đã nói tới trong cuộc trả lời phỏng vẫn hãng tin Reuters.

Trước mắt Washington chưa chấp thuận đòi hỏi này của Seoul. Vẫn Reuters nhắc lại tổng thống Trump từng khẳng định mọi khoản đầu tư ngoại quốc vào Hoa Kỳ, mọi dự án đều do ông « chọn lọc » và phải đặt dưới quyền kiểm soát của Mỹ. Nói cách khác, Washington tự cho là toàn quyền định đoạt về số vốn đầu tư 350 tỷ Mỹ kim - tương đương với 20 % GDP của Nam Hàn.

Nói cách khác, hình ảnh hơn 300 công nhân Nam Hàn bị nhân viên sở di trú Hoa Kỳ bắt tại Ellabell, tiểu bang Georgia hôm đầu tháng không chỉ là giọt nước làm tràn ly mà còn là « cái cây che khuất cánh rừng ».

Ai có thể chấp nhận giao 20 % GDP cho Mỹ ?

Dù vậy đầu tư 350 tỷ Mỹ kim của Nam Hàn để « tiếp sức » cho nền công nghiệp của Hoa Kỳ không phải là nhỏ. Tổng thống Mỹ Donald Trump đã phải đích thân giải thích rằng Mỹ cần các « chuyên gia nước ngoài » và chánh sách nhập cư của Hoa Kỳ không « nhằm cản trở các quốc gia ngoại quốc đầu tư vào Mỹ ».

Hôm 11/09/2025, trừ một công nhân, còn lại tất cả những công nhân Nam Hàn từng bị nhân viên di trú Mỹ bắt, đã về lại Nam Hàn. Seoul tạm ngừng đưa nhân viên sang Hoa Kỳ làm việc. Các tập đoàn công nghiệp lớn của Nam Hàn như SK, hay Samsung, Lotte Chemical… với những kế hoạch đầu tư đã được xúc tiến, trị giá hàng trăm triệu thậm chí là cả tỷ USD tạm dừng một số các kế hoạch đang được khai triển ở các tiểu bang South Carolina, Tennessee…

Darcie Draudt Vejares, ban châu Á thuộc quỹ nghiên cứu Carnegie Endowment ghi nhận : Nam Hàn đánh cược nhiều vào các dự án đầu tư tại Hoa Kỳ, « giữ khoảng cách với Trung Quốc », nhưng giờ đây chánh sách đối nội của Mỹ lại trở thành một chướng ngại vật mà Seoul bắt buộc phải vượt qua.

Tòa Bạch Ốc đã cử nhân vật số hai của bộ Ngoại Giao, Christopher Landau, đến Seoul để « giải độc » sau vụ nhân viên Nam Hàn bị bắt. Tổng thống Lee lên đường đến New York dự khóa họp thường niên của Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc. Trước mắt ông không dự trù gặp riêng tổng thống Trump và đàm phán thương mại Mỹ - Hàn không nằm trong chương trình nghị sự.

Tuy nhiên thượng đỉnh APEC ở Gyeongju cuối tháng 10/2025 sẽ là cơ hội tốt để tổng thống Nam Hàn và nguyên thủ Mỹ giải tỏa những hiểu lầm chung quanh vụ nhân viên sở di trú Hoa Kỳ thi hành nhiệm vụ bắt công nhân nước ngoài không có chiếu khám (visa) hợp pháp.

Vả lại, cho dù về thương mại, Mỹ có bắt chẹt Nam Hàn, nhưng Washington thừa hiểu rằng trong bối cảnh địa chánh trị hiện nay, với mối đe dọa nguyên tử của Bắc Hàn ở sát cạnh mà Bình Nhưỡng đã tìm được điểm tựa khá vững chắc là Nga, trước những tham vọng quân sự của Trung Quốc, tổng thống Lee Jae Myung khó để rời xa Washington.

(Theo RFI)

(Phụ đính, Báo Dân Việt)