​Hành khách ngủ vật vạ ở phi trường Munich (Đức), sau khi cả hai đường băng bị đóng lần thứ hai trong vòng chưa đầy 24 giờ do drone đe dọa, ngày 03/10/2025. REUTERS - Angelika Warmuth

Le Monde ngày 08/10/2025 nhận xét « Âu châu tê liệt trước các vụ drone Nga xâm nhập ». Đó là chiến tranh cân não, chiến tranh đa diện hay chiến tranh đúng nghĩa ? Libération cho biết Bruxelles muốn dựng lên một hàng rào điện tử, một loại chiến lũy Maginot của thế kỷ 21, trong một thế giới ngày càng thù nghịch hơn

Putin và những cuộc chiến

Libération nói về « Những cuộc chiến tranh của Putin » : Tại Ukraine, ở Âu châu, bên cạnh đó là cuộc chiến giành ảnh hưởng. Tổng thống Nga tiến hành nhiều mặt trận cùng lúc, trong một sự hỗn loạn có tính toán. Ở Ukraine, đó là một cuộc chiến tranh thảm hại, tốc độ tiến của quân Nga có thể tính theo milimet với cái giá vô cùng đắt là khoảng một triệu lính Nga thương vong. Bi sa lầy, Putin cần tạo ra một không khí thời chiến hòng làm Âu châu khiếp vía.

Nếu không dùng bóng ma nguyên tử thì Kremlin lại đe dọa một cuộc chiến quy ước khiến không chỉ Âu châu mà cả người Nga sợ hãi. Trong tất cả diễn văn của Putin và các cộng sự luôn có một hay nhiều câu dọa dẫm. Các nhà lãnh đạo Âu châu muốn tự vệ đều bị coi là hoang tưởng, như Putin đã lớn tiếng : « Trước việc Âu châu quân sự hóa, sự trả đũa của Nga sẽ đến ngay ».

Để lung lạc tâm lý, những chiếc đầu heo đặt trước các đền thờ Hồi giáo ở Pháp hay những bàn tay máu trên các bức tường nhiều nhà thờ Do Thái giáo đều có bóng dáng của Nga. Cuối cùng là chiến tranh đa diện không tuyên bố, nhắm vào toàn Âu châu với các drone giá rẻ làm tê liệt phi trường, tiêm kích vượt biên giới, bay qua các nhà máy võ khí. Các hành vi phá hoại diễn ra thường xuyên.

Gấu Nga xơ xác vì cuộc xâm lăng Ukraine

Đoàn tàu ma mấy trăm chiếc có lẽ đã mang về mấy chục tỉ đô-la cho Moscow. Nhưng gần đây các hỏa tiễn và drone của Ukraine đã thành công trong việc tấn công các nhà máy lọc dầu trên lãnh thổ Nga, dẫn đến nạn thiếu xăng, và dầu thô Nga có thể xuống dưới mức 73 đô-la một thùng.

Tại sao khi Donald Trump đề nghị một thỏa thuận bằng vàng ở Alaska, Putin lại từ chối ? Libération cho rằng bởi vì ông ta nhất định muốn Ukraine phải bại trận và chính phủ hiện nay sụp đổ. Putin không ngần ngại nói dối trắng trợn, như ở Sotchi mới đây : « Chúng tôi chưa bao giờ khởi động một cuộc đối đầu quân sự ».

Le Monde đặt vấn đề « Nga là cọp giấy hay là gấu đã bị yếu đi ? ». Đáp trả tuyên bố của Donald Trump ở Liên Hiệp Quốc, phát ngôn viên Kremlin Dimitri Peskov nói rằng « Nga không phải là cọp, thường được liên kết với hình ảnh gấu, và gấu giấy không hiện hữu ». Thế nhưng lần đầu tiên từ bốn năm qua, Moscow đành giảm bớt chi tiêu quân sự. Cuộc xâm lăng Ukraine làm tiêu tốn 228 tỉ euro từ 2022 đến 2024, theo các dữ liệu chính thức có được. Tăng trưởng từ 4,3 % năm 2024 chỉ còn 1,1 % năm 2025, khiến Vladimir Putin phải nuốt lời hứa không tăng thuế. Gấu Nga ngày càng bị rụng lông, và bộ lông xơ xác còn lâu mới mọc được trở lại.

Âu Châu bối rối đối phó với drone Nga

Về phía Liên Hiệp Âu Châu, Le Monde nhận xét « Âu hâu tê liệt trước các vụ drone Nga xâm nhập ». Đó là chiến tranh cân não, chiến tranh đa diện hay chiến tranh đúng nghĩa ? Vô số vụ drone bay vào không phận nhiều nước Âu châu và phi cơ tiêm kích Nga xâm phạm bầu trời Estonia gây tranh luận về tính chất và mức độ của mối đe dọa từ Moscow.

Các nước Âu châu ý thức được cuộc xung đột đã vượt qua biên giới Ukrain, nhưng hết sức thận trọng để không gây sợ hãi cho người dân đồng thời tránh leo thang. Tuy Pháp chưa bị nhắm đến, tổng thống Emmanuel Macron nói về một cuộc « đối đầu thường trực ». Tổng thư ký NATO không muốn coi đây là sự trắc nghiệm của Nga, dù hầu hết chuyên gia và chính khách đều nghĩ như vậy.

Một số nước như Ba Lan cảnh cáo sẽ bắn hạ tất cả vật thể bay xâm phạm chủ quyền kể cả chiến đấu cơ Nga, Đan Mạch tố cáo Nga là mối đe dọa cho an ninh Âu châu. Đức ban đầu giảm nhẹ tình hình, nhưng sự bức xúc khi phi trường Munich không hoạt động được ngay trong lễ hội bia, và trước dịp kỷ niệm 35 năm thống nhất nước Đức, đã làm thay đổi thái độ. Ngược lại chính quyền Bỉ tránh điểm mặt chỉ tên Moscow dù khoảng 15 drone đã bay qua một căn cứ quân sự đêm 02 rạng 03/10. Theo chuyên viên nghiên cứu Rafael Loss, sự thiếu vắng đồng thuận của 32 quốc gia thành viên NATO là chiến thắng quan trọng của Vladimir Putin.

1001 loại drone

Nói về cuộc chiến chống drone, Libération cho biết Bruxelles muốn dựng lên một hàng rào điện tử, một loại chiến lũy Maginot của thế kỷ 21, trong một thế giới ngày càng thù nghịch hơn. Tuy nhiên phía sau từ ngữ « drone » là vô số vật thể bay đủ loại, chỉ có một điểm chung là không có người lái.

Đa số được phóng đi từ trên mặt đất hay từ trên tàu, do một người ở cách vài trăm mét hoặc rất xa điều khiển. Số khác là loại hỏa tiễn hành trình giá rẻ như Shahed-136 của Iran được Nga xử dụng, bay theo quỹ đạo được lập trình rồi lao xuống mục tiêu. Loại lớn nhất là drone giám sát RQ-4 Global Hawk của Mỹ, sải cánh dài đến 40 mét, bay được nhiều ngàn kilomet ở độ cao 18.000 mét. Loại nhỏ nhất chỉ bằng ngón tay, nặng 35 gam và tự động được vài phút.

Về giá cả, chỉ vài euro cho một drone tự chế với chai nhựa dùng làm bình xăng, đến 30 triệu euro cho drone tác chiến Reaper. Mẫu phổ biến nhất là loại drone nhỏ bốn cánh PFV, được Nga, Ukraine, Trung Quốc sản xuất hàng triệu chiếc mỗi năm. Chúng dùng công nghệ tân tiến, nhẹ chưa đến 1 ký lô và có thể mua trên mạng với vài trăm euro. Drone được dùng để giám sát, dọ thám, hay tấn công. Khi trang bị chất nổ, bom, hỏa tiễn, chúng hoạt động như oanh tạc cơ hay mang nhiệm vụ cảm tử.

Một số drone như Gerbera do Nga phóng sang Ba Lan là mồi nhử để làm bão hòa phòng không. Hồi tháng 4/2022, một drone Bayraktar TB2 lớn đã thu hút lực lượng phòng không của soái hạm Moskva, giúp hỏa tiễn chống hạm Neptune của Ukraine đánh chìm chiến hạm nổi tiếng của Nga xuống đáy biển.

Hàng rào điện tử chống drone ? Không đơn giản !

Làm thế nào để đối phó với drone ? Trước hết phải phân biệt được bằng mắt thường, radar, máy phát hiện sóng điện từ, cảm biến âm thanh hay camera. Khó nhất là vào ban đêm hay ở vùng đô thị, vì radar thường nhầm lẫn với trực thăng, chim…

Tiếp đến phải nhận diện và đánh giá là bạn hay địch, vô hại hay nguy hiểm, có khi là phi cơ du lịch hay drone dân sự bay lạc. Quân đội Pháp không thể bắn hạ một vật thể bay trên khu dân cư nếu không có sự đồng ý của thủ tướng. Tại Israel, khi phòng không xuất kích, có còi báo động và cư dân phải nằm rạp xuống hoặc chạy vào hầm. Khi Vòm Sắt tính toán drone sẽ rơi xuống một cánh đồng thì sẽ để yên.

Âu Châu không có đủ phi cơ và hệ thống địa đối không, không thể gởi những hỏa tiễn trị giá 1 triệu euro để chặn các bầy drone giá chỉ 20.000 euro. Giải pháp có thể là gây nhiễu. Cảnh sát, quân đội bắn vào drone bằng súng trường hay đại bác, thiết bị laser, tóm bằng lưới, dùng drone « boxer » tông vào…Nhưng để bảo vệ toàn lục địa, phải có cấu trúc phức tạp và tốn kém để phát hiện, nhận diện và ngăn chặn, chia sẻ tin tình báo và thống nhất quy định giữa 27 nước. Nhưng Libération nhắc nhở, cũng đừng quên rằng trong chiến dịch « Mạng nhện », Ukrain với các drone FPV giấu trong các căn nhà tiền chế đã phá hủy được các oanh tạc cơ Nga trị giá 100 triệu euro. 

Tổng thống Pháp cô đơn hơn bao giờ hết

Thời sự nước Pháp chiếm trang nhất các báo hôm nay. La Croix đăng ảnh tổng thống với dòng tựa « Một mình trước khủng hoảng », Le Figaro chạy tít « Emmanuel Macron bị phe mình bỏ rơi ». Le Monde nhận xét « Macron gợi lên bóng ma giải thể Quốc Hội ». Libération hôm qua đăng ảnh tổng thống, thủ tướng và chủ tịch đảng cánh hữu với dòng tựa « Những kẻ bất tài », hôm nay tiếp tục chạy tít gây sốc « Macron trần trụi ».

Các báo đều nhắc đến hình ảnh tổng thống Emmanuel Macron đi bộ một mình bên bờ sông Seine sau khi thủ tướng Sébastien Lecornu từ chức, nhấn mạnh đến sự cô đơn của ông. Một năm sau cuộc bầu cử lập pháp trước hạn, nước Pháp tiếp tục trả giá cho hậu quả thảm hại của việc giải tán Quốc Hội do tổng thống quyết định. Là người bảo đảm các định chế và sự ổn định của Nhà nước theo Hiến pháp, đối mặt với cuộc khủng hoảng nặng nề nhất của nền Đệ ngũ Cộng Hòa, Macron cảnh báo sẽ « lấy trách nhiệm » trong trường hợp cuộc thương lượng cuối cùng vào tối thứ Tư của thủ tướng từ nhiệm Sébastien Lecornu thất bại.

Theo La Croix, màn kịch tệ hại của chính giới từ vài tuần qua khiến việc tổ chức bầu cử có thể là phương cách duy nhất để giải quyết. Le Figaro và Libération nhấn mạnh đến việc hai nhân vật thân cận là các cựu thủ tướng Gabriel Attal và Édouard Philippe đều đã bỏ rơi tổng thống. « Macron, hãy từ chức ! ». Đây đã là biểu ngữ trong một cuộc biểu tình của nghiệp đoàn thiên tả CGT, nhưng nay lại là lời kêu gọi của thủ tướng đầu tiên trong nhiệm kỳ Emmanuel Macron !

Ông Édouard Philippe đòi hỏi « bầu cử tổng thống trước thời hạn », tuy bằng ngôn ngữ lịch sự nhưng theo Le Figaro, đây là động thái thô bạo đối với nguyên thủ trong thời điểm này. Nếu Jean-Luc Mélenchon (cực tả) hay Marine Le Pen (cực hữu) đòi hỏi thì không ai lấy làm lạ. Trong giai đoạn khủng hoảng hiện nay, đây chính là giải pháp mà ông Macron muốn tránh bằng mọi giá. Trong khi chờ đợi tổng thống bổ nhiệm thủ tướng thứ tư – có lẽ sẽ không may mắn gì hơn những người tiền nhiệm – giải tán Quốc Hội là giả thiết cuối cùng, nhưng như thế là bình thường hóa giải pháp này.

Cameroun : Tổng thống 92 tuổi tái cử nhiệm kỳ thứ tám

Chính trường Pháp rối rắm, nhưng ở châu Phi có vẻ suôn sẻ hơn. Trong bài « Paul Biya, ứng cử viên ma cho một nhiệm kỳ thứ tám », La Croix cho biết tổng thống Cameroun 92 tuổi ngay từ ngày khởi đầu chiến dịch tranh cử đã sang Âu châu dưỡng bệnh.

Là tổng thống dân cử lớn tuổi nhất thế giới, Paul Biya nắm quyền từ 43 năm qua. Siết chặt kiểm soát an ninh, ông tại vị được nhờ phân chia ghế cho giới tinh hoa và sắc tộc. Từ sau một tweet loan báo tranh cử hồi tháng Bảy, dân Cameroun không còn thấy tổng thống xuất hiện, chỉ có một video được sự trợ giúp của trí thông minh nhân tạo. Thường xuyên nghỉ dưỡng ở Âu châu nhất là khách sạn Intercontinental ở Genève, Biya được đồng bào ông đặt biệt danh « dân Thụy Sĩ », hay « dân Paris ».

Dù vậy chế độ dùng mọi thủ đoạn để ứng cử viên Paul Biya đắc cử. Trước hết là tạo điều kiện cho vô số đảng phái. Đến tháng Hai, có 369 đảng chính trị đăng ký chính thức. Nhà báo Fanny Pigeaud tố cáo Biya tạo ra ảo tưởng dân chủ nhưng thực tế là nhằm nhấn chìm đối lập. Chính quyền cũng dùng cách phân bố các đơn vị bầu cử theo kiểu có lợi cho mình, không ghi vào danh sách cử tri cả triệu người Cameroun…kể cả công khai mua phiếu. Trong một cuộc mít-tinh do đảng Tập hợp Dân chủ Nhân dân Cameroun (RDPC) của Paul Biya tổ chức cuối tháng Chín, người dân đổ xô đến nhận những bao gạo và cá đóng hộp. Một hình ảnh thảm hại của đất nước mà người ta mua phiếu với cái giá rẻ mạt. « Anh có hộp cá mòi nào chưa ? », trở thành câu nói đùa phổ biến ở Cameroun trong thời kỳ này.

(NĐT – Theo RFI)