Trang Spectator có bài rất hay của Charles Lipson: Về căn cứ Fordow của Iran, Trump muốn bán cái hay chờ bán nguyệt (là 14 ngày, tức là nửa tháng? Mà để làm gì?” – cho bài viết “Fordow trong hai tuần nữa” của Charles Lipson đăng trên tờ Spectator. Dân Việt Newspaper xin được dịch lại từ bài đăng trên facebook của #DainamaxForum để hầu độc giả.

 

 

Nguồn: https://thespectator.com/topic/fordow-in-a-fortnight/

 

 

Fordow trong hai tuần nữa?

 

 

Lý do Tổng thống Trump trì hoãn quyết định về vụ đánh bom

 

 

(Charles Lipson - The Spectator - Thứ sáu, ngày 20 tháng 6 năm 2025)

 

 

 

Tổng thống Donald Trump phát biểu trước báo giới vào ngày 18 tháng 6 năm 2025 (Getty Images)

 

 

Quyết định có nên sử dụng oạch tạc cơ và bom của Mỹ để phá hủy cơ sở nguyên tử Fordow của Iran hay không là quyết định mạng hậu quả trọng đại trong nhiệm kỳ tổng thống của ông Donald Trump. Cơ sở kiên cố này của Iran nằm sâu trong một ngọn núi, vượt xa sức mạnh tấn công của tiêm kích cơ Israel. Câu hỏi đặt ra là liệu Hoa Kỳ có sử dụng oạch tạc cơ B2 để phá hủy cơ sở Fordow bằng những quả bom khổng lồ, xuyên sâu xuống lòng đất mà chỉ phi cơ của Hoa Kỳ mới đủ lớn để thả hay không.

 

Việc có thả những quả bom đó hay không là quyết định hiện đang chờ Tổng thống Trump. Có thông tin cho biết ông đã phê duyệt các kế hoạch tấn công nhưng chưa cho phép thi hành. Đó là quyết định cuối cùng mà ông cho biết sẽ đưa ra trong vòng hai tuần.

 

Tuy nhiên, hai tuần là giới hạn khung thời gian. Nếu rõ ràng trước thời điểm đó rằng Iran sẽ không từ bỏ chương trình nguyên tử của mình, như Hoa Kỳ đang yêu cầu, thì ông Trump có thể sẽ chấm dứt trò chơi chờ đợi.

 

Tại sao phải chờ đợi? Không phải với hy vọng sẽ có thêm nhiều cuộc đàm phán nữa, kiểu đàm phán mà Iran đã kéo dài trong nhiều tháng mà không có nhượng bộ trọng điểm nào. Khi những cuộc đàm phán đó bắt đầu, Trump đã tuyên bố rõ ràng rằng các cuộc đàm phán sẽ chỉ kéo dài 60 ngày. Iran đã lợi dụng thời gian đó để trì hoãn, và Israel đã phát động cuộc tấn công vào Ngày thứ 61.

 

Trump đã thẳng thừng tuyên bố rằng ông không mở lại các cuộc đàm phán đó. Thật sai lầm khi nghĩ rằng tuyên bố của Trump cho Iran thêm hai tuần nữa (nhiều nhất) là một sự nhượng bộ lớn, làm suy yếu quyết tâm của ông. Ông đã nói rõ rằng không phải như vậy khi ông đăng một thông điệp, "Đầu hàng vô điều kiện", trên nền tảng truyền thông xã hội Truth Social của mình.

 

Vậy thì, chúng ta nên hiểu sự chậm trễ của Trump trong việc bóp cò như thế nào? Không phải là sự do dự hay bối rối trong việc đưa ra quyết định mà là một động thái thận trọng, về mặt quân sự và chánh trị.

 

Về mặt quân sự, có hai lợi thế khi hoãn một cuộc tấn công của Hoa Kỳ, ít nhất là trong thời gian ngắn. Đầu tiên là Hải quân vẫn đang di chuyển một nhóm tác chiến hàng không mẫu hạm từ Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương đến vùng biển gần Iran. Hoa Kỳ đã di chuyển một lượng lớn hỏa lực vào khu vực này, đặc biệt là tại căn cứ Diego Garcia. Việc tăng cường nhóm tác chiến hàng không mẫu hạm sau cùng này sẽ hoàn tất tiến trình chuẩn bị đó.

 

Thứ hai, sự chậm trễ này giúp Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) có thêm thời gian để hoàn tất việc phá hủy có hệ thống năng lực quân sự và khả năng lãnh đạo của Iran. Điều đó rất quan trọng đối với việc bảo vệ 40.000 quân đội Hoa Kỳ trong phạm vi hỏa tiễn và máy bay không người lái của Iran. Iran càng có ít tài sản quân sự để tấn công các lực lượng này thì quân nhân Hoa Kỳ sẽ càng an toàn hơn nếu Trump quyết định ném bom Fordow và Iran trả đũa. Vì IDF vẫn còn một danh sách dài các mục tiêu quân sự của Iran cần tấn công, nên việc Trump để Israel tiếp tục chiến dịch không kích thành công của mình là điều hợp lý.

 

Tại sao Iran tránh tấn công quân đội Hoa Kỳ trong tuần qua? Vì một lý do đơn giản: Ayatollah Khamenei và các cố vấn quân sự của ông biết rằng chánh quyền Trump sẽ đáp trả bằng một cuộc phản công chết người, lôi kéo người Mỹ trực tiếp vào cuộc chiến. Phản ứng đó sẽ khác xa so với những năm Biden, khi nước Cộng hòa Hồi giáo này tiến hành hàng trăm cuộc tấn công vào quân đội Hoa Kỳ trên khắp vùng Trung Đông mà không có sự trả đũa từ Washington. Những ngày đó đã kết thúc với lễ nhậm chức của Trump.

 

Quyết định hoãn ném bom Fordow của Trump cũng có ý nghĩa về mặt chánh trị. Người Mỹ đang lùi bước trước ký ức về những cuộc chiến tranh bất tận, thất bại ở Trung Đông, với cái giá đắt là sinh mạng và tài sản của người Mỹ. Đó là lý do tại sao Trump và các cố vấn của ông không bao giờ thốt ra cụm từ "thay đổi chế độ" khi thảo luận về Iran. (Người Israel cũng vậy.) Nếu Ayatollah và chế độ của ông ấy bị lật đổ, đó sẽ là kết quả của các cuộc nổi dậy tại địa phương, mà nước Cộng hòa Hồi giáo này không thể đàn áp vì lực lượng an ninh trong nước của họ đã bị tàn phá bởi các cuộc không kích của Israel.

 

Nói cách khác, có sự ủng hộ đáng kể của Hoa Kỳ trong việc ngăn chặn Iran có võ khí nguyên tử nhưng không ủng hộ một cuộc chiến tranh dài và tốn kém hoặc cho "lực lượng bộ binh" của Hoa Kỳ. Ngoài ra còn có nỗi sợ dễ hiểu rằng việc ném bom Fordow có thể dẫn đến những hậu quả khó lường, bao gồm cả các cuộc tấn công khủng bố tại chính nước Mỹ. Bất kể hậu quả tiêu cực là gì, Trump và đảng của ông sẽ phải trả giá về mặt chánh trị.

 

Trump cũng lo ngại về phe theo chủ nghĩa cô lập trong liên minh MAGA của mình. Họ không muốn Hoa Kỳ tham gia vào cuộc chiến này theo bất kỳ cách nào. Một số người phản đối hiến pháp (Quốc hội phải nên tuyên chiến). Những người khác chỉ đơn giản là không thấy Iran gây ra mối nguy hiểm nghiêm trọng cho Hoa Kỳ, ngay cả khi nước này có võ khí nguyên tử.

 

Có một giọng điệu bài Do Thái ẩn chứa trong một số người phản đối này, những người cho rằng nhà nước Do Thái (Jewish State) đang cố kéo nước Mỹ vào một cuộc chiến có thể vì lợi ích của Israel nhưng không phải của nước Mỹ, và điều đó trái ngược với lời cam kết "Nước Mỹ trên hết" và tránh các cuộc chiến tranh ở nước ngoài của Trump. Chủ nghĩa bài Do Thái này của phe cực hữu kết hợp với chủ nghĩa bài Do Thái đang gia tăng của phe cực tả để tạo thành một nhóm độc hại.

 

Cho đến nay, Trump có vẻ tự tin rằng ông có thể thuyết phục hầu hết liên minh của mình. Nhưng ông có mọi lý do để cho họ thấy - và thực sự là tất cả người Mỹ - rằng ông đã trao cho người Iran mọi cơ hội để từ bỏ tham vọng nguyên tử của họ trước khi Hoa Kỳ sử dụng võ lực.

 

He needs all Americans to know why, in his opinion, it is in America’s fundamental national interest to prevent a nuclear Iran. He needs Americans, as well as our allies in Europe and Asia, to know he has not acted precipitously, that he has given the Islamic regime every chance to forego its nuclear program without provoking an American attack. He needs to explain clearly what America’s aims are – and are not. And, most of all, he needs to make the most consequential decision of his presidency.

 

Với một quyết định lớn như thế này, Tổng thống Trump có mọi động lực để cần có thêm thời gian trước khi hành động, lắng nghe nhiều quan điểm khác nhau từ các cố vấn quân sự, ngoại giao và chánh trị, và cân nhắc nhiều phương thức. Ông có lý do chính đáng để bảo đảm rằng tất cả các lực lượng của Mỹ đều có mặt, và rằng người Israel đã làm mọi cách có thể để làm suy yếu năng lực quân sự của Iran trước khi Mỹ hành động.

 

Ông cần tất cả người Mỹ biết lý do tại sao, theo quan điểm của ông, việc ngăn chặn một Iran sở hữu võ khí nguyên tử là vì lợi ích quốc gia căn bản của Mỹ. Ông cần người Mỹ, cũng như các đồng minh của Mỹ ở Âu Châu và Â Châu, biết rằng ông không hành động vội vàng, rằng ông đã trao cho chế độ Hồi giáo mọi cơ hội để từ bỏ chương trình nguyên tử của mình mà không gây ra một cuộc tấn công của Mỹ. Ông cần giải thích rõ ràng mục tiêu của Mỹ là gì - và không phải là gì. Và, trên hết, ông cần đưa ra quyết định có tác động và hậu quả trọng đại trong nhiệm kỳ tổng thống của mình.

 

 

-_-_-

 

 

(Charles Lipson là giáo sư danh dự về khoa học chính trị Peter B. Ritzma tại Đại học Chicago, nơi ông thành lập Chương trình Chính trị, Kinh tế và An ninh Quốc tế (Program on International Politics, Economics and Security) , và là cộng tác viên viết bài cho tờ Spectator.)